Judith Ploegman is bijna een jaar voorzitter van FNV Jong, het jongerennetwerk dat sinds kort een zetel in de Sociaal-Economische Raad heeft. Een gesprek over het stoffige imago van de vakbond, jeugdwerkloosheid en de zogeheten prep camps. ‘Ik geloof niet in die methode, het is pure vrijheidsberoving.’

Vorige week maakte de Sociaal-Economische Raad bekend dat ze op initiatief van Judith Ploegman een advies aan de regering zal uitbrengen over de achterstandspositie van allochtone jongeren. Het is het eerste wapenfeit van Ploegman sinds ze namens FNV Jong deel uitmaakt van de Ser.

Wat gaat deze commissie precies doen?
‘In de loop der jaren zijn er heel veel plannen en initiatieven bedacht om de positie van allochtone jongeren te verbeteren. Bijna al die ideeën zijn in de bureaula beland. Wij zoeken concrete mogelijkheden waarmee een nieuw kabinet direct aan de slag kan. Bijvoorbeeld werkgevers stimuleren allochtone jongeren in dienst te nemen, het voorkomen van schooluitval, oplossingen voor het stageprobleem en het makkelijker maken voor allochtone jongeren een eigen bedrijf te starten.’

Voordat het zover is, vinden er eerst nog verkiezingen plaats. Wat vind je van de aandacht voor jongeren in de partijprogramma’s?
‘Jongeren komen er vooral bij het CDA, VVD en D66 bekaaid vanaf.’

VVD-fractieleider Rutte lanceerde tijdens de Algemene Politieke Beschouwingen het idee om taalachterstanden voortaan zo vroeg mogelijk op te sporen en aan te pakken. Is dat dan geen goed plan?
‘Jawel, dat is nu eindelijk eens een prima idee. Maar eerder liet de VVD bijvoorbeeld weten de bijstand voor jongeren tot 27 jaar af te schaffen. Dat staat nu ook in het verkiezingsprogramma. Los van het feit dat het gewoon leeftijdsdiscriminatie is – waarom zou iemand van 40 wel bijstand mogen ontvangen en iemand van 24 niet? – is dit een oerstom plan.’

‘Jongeren kunnen leren of werken. Er is genoeg te doen in de samenleving,’ zo beargumenteert de VVD deze maatregel. Waarom is het volgens jou geen goed plan?
‘Als de bijstand voor mensen tot 27 jaar verdwijnt, krijg je grote groepen jongeren met een of ander klotebaantje waarin ze het helemaal niet naar hun zin hebben. De kans op uitval is dan vele malen groter. Ook kan het gebeuren dat ze helemaal geen uitkering meer aanvragen, wat nog veel gevaarlijker is, want dan verliezen we ze uit het oog. Ze worden pas weer teruggevonden als ze geregistreerd worden bij Bureau Jeugdzorg en dan is het dus flink mis.’

Moeten probleemjongeren dan verplicht worden tot scholing, zoals kabinet en Tweede Kamer onlangs overeenkwamen?
‘Dan heb je het over de prep camps waar jongeren worden gedrild om arbeidsmarktvaardigheden te leren. Een idee dat eens in de zoveel tijd gelanceerd wordt. Ik geloof niet in die methode, het is pure vrijheidsberoving. Die jongeren hebben niets misdaan. Als ze uitvallen, is het ons niet gelukt ze erbij te houden.’

Iemand die voor de zomer nog opperde om prep camps in te stellen is Hans de Boer van de Taskforce Jeugdwerkloosheid. Hij gaf laatst aan ermee op te houden. Zit zijn taak erop?
‘Laat ik allereerst zeggen dat de taskforce heel goed werk heeft geleverd. Ze hebben er voor gezorgd dat er no risk polissen voor bedrijven zijn gekomen. Daarmee lopen bedrijven die jongeren aannemen geen risico meer als ze niet komen opdagen. Ook hebben ze een groot aantal jeugdbanen gecreëerd. Toch is het enorm jammer dat de taskforce ermee ophoudt, want er valt nog genoeg te doen.’

Een volgend kabinet moet dit onderwerp dus weer hoog op de agenda plaatsen wat jullie betreft?
‘Jazeker! Maar ze moeten het dan wel wat meer doelgroepgericht aanpakken. Zo zijn allochtone jongeren wat dit betreft een hele kwetsbare groep. Bij het CWI wordt geen rekening gehouden met afkomst. Degenen die goed te bemiddelen zijn, krijgen als eerste een baan. Met als gevolg dat de allochtone jongeren in de kaartenbak blijven zitten. Het probleem is echt vele malen groter dan vaak wordt voorgesteld. In de grote steden is 1 op de 3 allochtone jongeren werkloos. In Rotterdam gaat het zelfs om 60 procent.’

Is het instellen van een minister van Jeugd in dit opzicht een goed idee?
‘Ja, als hij of zij dan maar wel apart aandacht schenkt aan de groep allochtone jongeren. En dan wel over de hele linie. Veel kinderen hebben een taalachterstand en vaak ook analfabete ouders. Zij komen veelal op zwarte scholen terecht en gaan vervolgens naar het vmbo. Omdat dit bijna al vast staat, hoeven ze vaak niet eens meer een cito-toets te doen. Dat is natuurlijk belachelijk. Maar zo ontstaat er dus een vicieuze cirkel die heel moeilijk te doorbreken is. De politiek moet hier keiharde uitspraken over doen, maar politici zijn er nog vrij voorzichtig in.’

Als je terugkijkt naar de afgelopen vier jaar, hoe vind je dan dat het kabinet-Balkenende het heeft gedaan?
‘Daar ben ik helemaal niet blij mee, het is echt treurig. En dan durven ze ook nog met een feestbegroting te komen. Jongeren zijn er gemiddeld vier procent in koopkracht op achteruit gegaan, dat is nauwelijks gerepareerd. Het kabinet heeft de mond vol gehad van innovatie en kennissamenleving. Daardoor is er veel nadruk op het hoger onderwijs gelegd, terwijl de samenleving aan de onderkant uit elkaar flikkert. Dat is gewoon dom beleid.’

FNV Jong wil zich richten op alle jongeren tot 35 jaar. Maar die zijn niet allemaal lid van de vakbond.
‘Dat klopt, we willen de belangen van jongeren in het algemeen behartigen. Er zijn mensen hier intern die vinden dat wij ook actief leden moeten werven. Maar ik ben geen taskforce die aan het eind van het jaar 3.000 nieuwe leden moet hebben, dat vertik ik. Als jongeren niets in ons zien, dan moeten we eerst bewijzen dat het de moeite waard is om lid van de FNV te worden. Dan komen ze vanzelf wel.’

Is dat zo? Cijfers wijzen uit dat er steeds minder mensen lid zijn van een vakbond. Zeker jongeren zien de noodzaak hiervan nauwelijks meer in.
‘Ik denk dat je jongeren wel kunt mobiliseren. Het moet dan niet zo zijn dat de vakbond van bovenaf vertelt wat goed voor je is. Daarmee trek je geen nieuwe leden, en zeker geen jongeren. Die zeggen dat ze het zelf wel kunnen, en beter ook.’

Maar hoe werf je dan nieuwe leden?
‘Door je veel meer te organiseren op de werkvloer, van onderop dus. Je moet investeren in leden, laten zien wat je voor ze kan doen. Zo geven we bijvoorbeeld sinds kort training in salarisonderhandelingen omdat jongeren vaak niet weten hoeveel ze kunnen vragen en wat hun rechten zijn. Over de hele breedte is er wel aandacht voor de positie van de werknemers, maar nu is het de taak om aan te geven wat men er individueel aan heeft om lid te worden van de FNV.’

Toch kun je niet ontkennen dat de vakbond een wat stoffig imago heeft.
‘De FNV krijgt kritiek dat ze heel weinig voor jongeren doet. We zouden er alleen voor de ouderen zijn. Dat is echt niet waar, maar de FNV is er waanzinnig slecht in om dat te communiceren. Bij de demonstratie op het Museumplein twee jaar geleden ging het óók om de reparatie van de WW van jongeren, maar dat weet eigenlijk niemand. Het heeft ook te maken met beeldvorming. Het grootste deel van de achterban is natuurlijk ouder en dat zie je dan ook terug op de beelden van het Museumplein.’

Sinds kort heeft FNV Jong een zetel in de Sociaal-Economische Raad. Word je daar wel serieus genomen als jonkie?
‘Niet door iedereen nee, maar daar moet je zelf ook een beetje voor zorgen. En omdat je lid bent, heb je een stem en kun je zaken initiëren. Ze worden dus wel gedwongen naar me te luisteren. Dat het lukt, bewijst mijn initiatief om een advies over allochtone jongeren uit te brengen. De Ser heeft dat toch maar mooi aangenomen.’

Mei Li Vos van het Alternatief voor Vakbond (AVV) zei laatst in NRC Handelsblad dat zij de weg naar de Ser voor FNV Jong heeft vrijgemaakt.
‘Mei Li zegt altijd dat FNV Jong een reactie is geweest op de oprichting van haar vakbond, maar dat is niet waar. Er was al geroezemoes onder jongeren van de FNV voordat AVV kwam. Het is natuurlijk wel zo dat het de zaak heeft versneld, dat is alleen maar mooi.’

Wat is eigenlijk het verschil tussen FNV Jong en AVV?
‘Ik houd er niet van om de polarisatie op te zoeken en vind het vervelend dat AVV dat vaak wel doet. Maar de kritiek van AVV op de vakbeweging is dat we ons met name inzetten voor de insiders en niet voor de outsiders. Zij vertegenwoordigen de belangen van de outsiders, zeggen ze, terwijl die dat lang niet altijd zijn. AVV maakt zich vooral druk om een groep hoger opgeleide mensen die een prima positie op de arbeidsmarkt hebben. Mei Li maakt het tot een enorme groep, maar in werkelijkheid is het maar een klein gedeelte van de bevolking. Het grootste deel van de werkenden is gewoon niet hoog opgeleid. Ik vind dat de vakbeweging de belangen van alle werkenden moet behartigen. Het is prima dat AVV opkomt voor de belangen van hoger opgeleiden met genoeg geld, maar doe dan niet net alsof dat goed zou zijn voor de hele Nederlandse bevolking. De ideeën die zij voorstellen brengt een veel grotere groep alleen maar in een lastiger pakket.’

Als ik het goed begrijp richt FNV Jong zich vooral op de groep lager opgeleiden. Van jullie ambtenarenbond Abvakabo is ook een groot aantal jonge hoger opgeleide ambtenaren lid. In hoeverre behartigen jullie ook hun belangen?
‘De Abvakabo heeft vrij actieve jongeren in haar gelederen. Maar het is wel een moeilijke club, vooral omdat er nogal veel oudere ambtenaren zitten die erg op hun strepen staan. Dat trekt inmiddels een beetje bij, maar het gaat wel langzaam. FNV Jong probeert dat proces wat te versnellen.’

Als we de verkiezingsprogramma’s van CDA, VVD en PvdA mogen geloven, dan moet de overheid de komende jaren een flink stuk inkrimpen. Ook jongeren zullen hiervan de dupe worden.
‘We gaan ons zeker met dit onderwerp bezighouden. Het is nogal pretentieus van Bos om zulke grote hoeveelheden ambtenaren eruit te willen gooien. Ons land is complex georganiseerd, we hebben wel degelijk ambtenaren nodig. Bureaucratie is een beetje een vies woord geworden, terwijl Weber dat nooit zo had bedoeld.’

Verschenen in PM, 26 oktober 2006