Zal de komende centralisering van het beheer van de rijkssubsidies de controle vergemakkelijken of alleen maar zorgen voor verwarring? Het PM Panel boog zich over die vraag en reageerde niet unaniem positief. ‘De mogelijke efficiencywinst vloeit direct weg naar het organiseren van extra interfaces tussen beleid en uitvoering.’

In puntje 62 van de Nota Vernieuwing Rijksdienst wordt er al over gerept: er komt een onderzoek naar het verbeteren van de uitvoering van subsidieregelingen. Dat dit zou kunnen leiden tot het instellen van één grote subsidiefabriek, zoals de Volkskrant laatst meldde, staat niet met zoveel woorden in de nota van Roel Bekker. ‘Maar het bericht klopt op hoofdlijnen,’ zo laat een woordvoerder van BZK weten. Op termijn zullen de ministeries van Economische Zaken, SZW, VWS, OCW en LNV hun subsidieafdelingen bundelen.
Wat vinden ambtenaren van het plan een instelling in het leven te roepen die namens meerdere departementen subsidies gaat verstrekken? PM legt deze vraag voor aan een aantal lezers, verenigd in het PM Panel. Driekwart van de ambtenaren die reageerden vindt het een goed idee. ‘Het past in het idee van de overheid om meer vanuit één loket richting het publiek en het bedrijfsleven te werken,’ aldus Marc Jansen, werkzaam op BZK Rob van Hees (Sociale Zaken) ziet ook voordelen: ‘Alle ministeries hebben nu hun eigen geautomatiseerde systemen, allemaal hebben ze gegevens nodig van instanties en personen die subsidies aanvragen en meestal moeten ze die gegevens ook weer ergens opslaan.’ Daarentegen vindt Harry Oldersma van Economische Zaken het een slecht plan: ‘Je hebt subsidies en subsidies, die verschillen nogal van elkaar.’ Ook Harm Scheepstra is er niet over te spreken. Volgens hem is er sprake van een ‘beheersingsillusie en een onbeheersbaar veranderproces’. Als voorbeeld noemt hij de Belastingdienst die een wanprestatie heeft geleverd bij het verstrekken van toeslagen. ‘De mogelijke efficiencywinst vloeit direct weg naar het organiseren van extra interfaces tussen beleid en uitvoering,’ aldus Scheepstra.
Hoewel de meeste ambtenaren positief reageren op het onder een noemer brengen van alle subsidieregelingen, antwoordt meer dan de helft ontkennend op de vraag of daarmee de kwaliteit van dienstverlening verbetert. ‘De slagvaardigheid in de beoordeling van aanvragen verdwijnt,’ beargumenteert Jan van Dijk. ‘Het is geen logisch gevolg,’ vindt John van Dijk, chef kabinet en protocol van het ministerie van VWS. ‘Je moet heel veel investeren in kennis en kunde van de organisatie en de medewerkers. Het is allemaal niet vanzelfsprekend.’
Tjalle de Haan van Rijkswaterstaat geeft aan dat het ‘natuurlijk heel efficiënt lijkt om alles te centraliseren’. Maar hij plaatst een kanttekening: ‘Het probleem is dat bij ieder subsidieproces kennis nodig is waarover het gaat.’ Een ruime meerderheid van het panel (70 procent) is het met hem eens en antwoordt bevestigend op de stelling dat het verstrekken van subsidies gebaat is bij specialistische kennis. ‘Dat blijft altijd noodzakelijk,’ zegt VWS’er Van Dijk. ‘Denk maar aan de verantwoording waarom subsidies wel of niet worden verstrekt. Specialistische kennis is daarbij cruciaal.’ EZ’er Oldersma sluit zich daarbij aan: ‘Het is altijd verstandig te weten waarover je het hebt.’

Verschenen in PM, 22 februari 2008