Als SG Vernieuwing Rijksdienst is Roel Bekker verantwoordelijk voor ‘een kleinere en betere overheid’. PM gaat zo nu en dan bij hem langs om van hem te horen hoe zijn programma ervoor staat.

Vanuit het buitenland is er veel aandacht voor de wijze waarop de Nederlandse overheid de vernieuwing aanpakt. Zo staat er voor Bekker in augustus een tripje naar Canada op het programma. Vorige week was hij nog in Parijs. Bij een bijeenkomst van de Oeso, de Organisatie voor Economische Samenwerking en Ontwikkeling. Op initiatief van Bekker legt de Oeso momenteel de laatste hand aan een vergelijkend onderzoek naar de omvang en kwaliteit van het overheidsapparaat tussen een aantal landen. ‘In Nederland hebben we soms het idee dat we in alles de beste zijn,’zegt hij. ‘We zijn ook goed, maar het is net als met voetbal: we spelen aardig en verliezen ook wel eens.’ Een overheid waaraan we best een voorbeeld kunnen nemen, is Zweden stelt Bekker. ‘Dat land kent een relatief klein politiek beleidsdomein. De kerndepartementen tellen maar 5.000 ambtenaren. De uitvoering staat er duidelijk op afstand. Elementen uit het Zweedse model zouden misschien ook hier ingevoerd kunnen worden,’ aldus de SG. Met Aart Jan de Geus – die sinds enige tijd plaatsvervangend secretaris-generaal van de Oeso is – heeft Bekker ook nog gesproken. ‘Ik heb bij hem aangekaart dat de kwaliteit van de overheid een centralere plek binnen zijn organisatie moet krijgen,’ zegt Bekker. ‘Een goed functionerende overheid is immers van invloed op de welvaartsontwikkeling, daar ben ik van overtuigd. En daar was hij het mee eens.’
In de voortgangskranten die Bekkers ambtenaren met enige regelmaat produceren, staat een mooi overzichtje met de status van de projecten van het Programma Vernieuwing Rijksdienst. In de laatste editie is ongeveer drie kwart groen, wat betekent dat het geen aandacht van Bekker meer nodig heeft. Een aantal projecten heeft een rood kleurtje: daarbij is bemoeienis van de SG nodig. Het Planbureau Internationaal is zo’n project dat blijkbaar nog niet zo lekker loopt. ‘Dat klopt,’zegt Bekker. ‘Er zit geen schot in de oprichting van een internationaal kennisinstituut.’ Daarom gaat hij binnenkort eens langs bij de SG van Buitenlandse Zaken, Ed Kronenburg. Is dat het enige middel dat hij heeft, een SG op het matje roepen? ‘Nou, het kan ook een DG zijn, een projectleider of een minister,’ aldus Bekker. ‘En ik wil ook wel eens op werkbezoek gaan, als ik me zorgen maak.’ Dat hij zich daardoor in Den Haag niet erg geliefd maakt, neemt de SG op de koop toe. ‘Ik kan op een aardige manier vervelend zijn,’ lacht hij. ‘Maar het is een feit dat ik minder vrienden heb dan voordat ik aan deze klus begon.’
Over iets meer dan een half jaar stopt Bekker als SG Vernieuwing Rijksdienst. Kleuren alle projecten dan groen? ‘Dat is wel het doel, ja.’ Over wie hem opvolgt, wil hij niets zeggen. ‘Daar ga ik niet over.’ Hij heeft wel een advies. ‘Ik zou aanraden niet opnieuw een zware vrijgestelde SG op mijn plek te zetten. De vernieuwing van de rijksdienst moet langzamerhand in alle vezels van de overheid zijn doorgedrongen. Bovendien, als er weer iemand verantwoordelijk wordt voor de vernieuwing over de hele linie, dan wordt het proces belemmerd. Op een gegeven moment moet de organisatie het zelf doen.’

Verschenen in PM, 12 juni 2009