Burgemeester Cees van der Knaap van Ede pleitte vorige maand voor het instellen van een quotum per gemeente voor asielzoekers. ‘Gemeenten komen in problemen door de enorme verharding in de discussies rond azc’s’, liet hij in dagblad Trouw optekenen. ‘Ik maak me ernstig zorgen over hoe we dit gaan organiseren. Alle bestuurders zitten met hetzelfde probleem.’

Eerder liet de Amsterdamse burgemeester Eberhard van der Laan zich in gelijke bewoordingen uit. In zijn nieuwjaarsspeech hamerde hij erop dat vluchtelingen in Nederland ‘over alle gemeenten’ verspreid moeten worden en dat daarvoor ‘een stevige nationale aanpak’ nodig is.

VNG Magazine peilde de mening over dit onderwerp onder zijn lezers, verzameld in het VNG Magazine Panel (zie onder). De meeste panelleden zijn het oneens met Van der Knaaps voorstel tot het instellen van een quotum per gemeente.

Zo vindt SGP-raadslid Johan van den Brink uit Geldermalsen dat het verspreiden over meerdere locaties van mensen die in de procedure zitten of op vertrek wachten, leidt tot onrust in het hele land. ‘Dat is niet wenselijk en zou ook niet nodig moeten zijn als de uitstroom van statushouders op gang komt.’

Geldermalsen was vorige week nog volop in het nieuws. Het college van B en W overleefde een motie van wantrouwen over de verwikkelingen rond de mogelijke komst van een asielzoekerscentrum. Half december braken er op straat rellen uit toen de gemeenteraad hierover vergaderde. Burgemeester Miranda de Vries bood haar excuses aan voor de besluitvorming en communicatie rond de komst van het azc. SGP’er Van den Brink: ‘De raad heeft vastgesteld dat er nu eerst rustig aan draagvlak moet worden gewerkt. Dat vindt plaats in zogeheten “beeldvormende bijeenkomsten” waar we met andere dossiers goede ervaringen mee hebben.’

Conflicten
Raadslid Frank Smit uit Bergeijk ziet ook niets in een quotum. ‘Wie gaat zo’n quotum vaststellen?’ vraagt de fractievoorzitter van de VVD zich af. ‘Het Rijk? De provincie? Het COA? Dan gaan de conflicten over quota in plaats van over huisvesting van asielzoekers.’ Door de besluitvorming zelf uit te voeren, kunnen gemeenten volgens het Brabantse raadslid de legitimiteit – voor of tegen vestiging van een azc – vergroten.

Gemeenteraadslid Johnny de Vos uit Oldambt is ‘tegen een zwart-wit-­quotum, maar voor een eerlijke ­verdeling over het land’. De D66’er legt uit: ‘Per gemeente is het verschillend hoe eenvoudig een azc in te passen is. Qua ruimte, qua sociale structuur. Hoe kleiner een azc, hoe eenvoudiger dit gaat.’ Volgens het Groningse raadslid ‘kan het echter niet zo zijn dat, zoals nu, het noorden en het zuiden het leeuwendeel opvangen en de Randstad vrijwel niet’. In Beerta – een dorp dat deel uitmaakt van Oldambt – komt voor één jaar een noodopvang voor duizend vluchtelingen. ‘De informatieavonden verlopen prima’, constateert De Vos. ‘Ik kijk met verbazing en verbijstering naar de chaos in het zuiden. Ik kan alleen maar duimen dat dat wangedrag niet overspringt naar het noorden.’

PvdA-wethouder Houkje Rijpstra uit Tytsjerksteradiel vindt dat je het breder moet trekken. ‘Elke gemeente kan naar eigen inschatting een deel van het vluchtelingenprobleem aanpakken. De ene gemeente heeft een azc, de andere een noodopvang en een derde vangt meer statushouders op dan volgens het al bestaande quotum zou moeten.’ Een taakstelling per provincie of regio zou de Friese bestuurder meer aanspreken. ‘Met onderlinge ruilmogelijkheden’, voegt ze toe.

Quotum per regio
Ze krijgt bijval van Karin Nab, hoofd communicatie van de gemeente Haarlem. ‘De ene gemeente is meer geschikt voor het huisvesten van statushouders en de andere voor kortdurende noodopvang. Een quotum per regio zou een optie kunnen zijn.’ Haar gemeente heeft een noodopvang­locatie en opent in april een tweede noodlocatie. Nab: ‘De eerste noodopvang – in de voormalige Koepelgevangenis, een rijksgebouw – opende twee dagen nadat het besluit genomen was. De omwonenden werden dus pas twee dagen van tevoren ingelicht. Toch is dat heel soepel gegaan. De buurt gaat er goed mee om.’ Voor de tweede locatie is wat meer tijd waardoor de buurt in het besluitvormingstraject is meegenomen. ‘We hebben de omwonenden eerst bevraagd alvorens de raad een besluit kon nemen.’ Volgens Nab zijn er ook wel mensen die zich zorgen maken. ‘Maar bij de Koepel hebben zich tot nu toe geen echte incidenten voorgedaan.’

CDA-raadslid Mathilde Stiekema uit Haren is het wel eens met partijgenoot Van der Knaap om elke gemeente een quotum op te leggen. ‘Om het draagvlak voor vluchtelingen te behouden, is maatwerk geboden en daar hoort een quotum bij.’

Ook het Zeeuwse raadslid Willem den Herder uit Veere – eveneens van het CDA – ziet wel iets in een quotum. ‘Bijvoorbeeld maximaal 10 procent van het huidige inwonertal. Dan heb je een eerlijke verdeling van de lusten en de lasten.’

+++++++++++++++++++

Het VNG Magazine Panel bestaat momenteel uit bijna veertig burgemeesters, wethouders, raadsleden en gemeenteambtenaren. Met enige regelmaat leggen wij een aantal vragen voor, die als basis dienen voor een artikel.

Verschenen in VNG Magazine, 5 februari 2016