Speciaal voor nieuwe raadsleden heeft de VNG Academie zeven e-learningmodules samengesteld. Drie betrokken (kandidaat-)raadsleden vertellen over nut en noodzaak van kennis over financiën, regionale samenwerking en rollen en instrumenten van de raad. En passant geven ze de nieuwkomers een aantal tips.

Toen Dick van Ginkel (D66) vier jaar geleden raadslid werd in Zeist had hij best de module Rollen & Instrumentenwillen volgen. ‘Als organisatieadviseur had ik voor die tijd al veel advieswerk gedaan voor colleges en raden, dus ik had wel een idee hoe het er in gemeenteland aan toe ging’, vertelt Van Ginkel. ‘Maar ik wist bijvoorbeeld niet precies het verschil tussen een motie en een amendement. En dat er een griffie is die de raad ondersteunt, was me niet bekend.’

Dit soort zaken staat centraal in de e-learningmodule Rollen & Instrumenten, een van de zeven trainingen die raadsleden gratis kunnen raadplegen. In vijf hoofdstukken wordt kersverse raadsleden de basisbeginselen bijgebracht over de rol die ze de komende vier jaar gaan vervullen. Zo word je in een halfuurtje bijgepraat over de instrumenten die raadsleden tot hun beschikking hebben en in tien minuten ben je op de hoogte van de hulptroepen die ingeschakeld kunnen worden bij het uitvoeren van de taken.

Financiën

Een andere module gaat over gemeentefinanciën. Voor Wimar Bolhuis, voormalig medewerker van het ministerie van Financiën, is deze materie gesneden koek. Dat is precies de reden dat hij is gevraagd mee te denken met de opzet van de training. Bolhuis, kandidaat-raadslid voor de PvdA in Den Haag en de afgelopen jaren al betrokken bij de raad als fractievertegenwoordiger, denkt dat de module Financiën een gat opvult. ‘Als je echt een introductie in de gemeentefinanciën wilt, is er maar weinig voorhanden.’

Dat de training ook filmpjes en geluidsfragmenten bevat, maakt het volgens hem behapbaar. ‘Ik denk dat raadsleden hier sneller mee aan de slag gaan, dan wanneer ze een heel dik boek moeten lezen.’ Bovendien zijn de verschillende hoofdstukken los te volgen en staat elke keer aangegeven hoeveel minuten ze duren. ‘Je kunt dus zelf je tijd indelen.’

Niet alleen nieuwe raadsleden die financiën in portefeuille krijgen, zouden deze training moeten volgen, vindt Bolhuis. ‘Het is sowieso handig om iets van de gemeentebegroting te weten. In elk debat zal het over geld gaan. Het komt nog weleens voor dat een wethouder zegt dat een bepaalde uitgave verplicht is, terwijl dat niet exact klopt. Als je als raadslid geen idee hebt, ben je snel geneigd het aan te nemen en niet door te vragen.’

Regionale samenwerking

Nelleke de Smoker is al twintig jaar raadslid in Dordrecht, eerst voor Stadspartij Eco-Dordt en na de fusie in 2009 met D66 zit ze voor deze partij in de raad. ‘Toen ik in 1998 raadslid werd, had ik al een jaar als schaduwraadslid meegelopen’, vertelt De Smoker. ‘Ik wist dus wel een beetje van het reilen en zeilen, maar toch sprong ik als raadslid behoorlijk in het diepe.’

Omdat Dordrecht deel uitmaakt van de Drechtsteden, een gemeenschappelijke regeling, is De Smoker betrokken geweest bij de module over regionale samenwerking. ‘Daarin leer je onder meer op welk moment je als raadslid invloed kunt uitoefenen, zonder het gevoel te krijgen achter de feiten aan te lopen’, zegt De Smoker. ‘Hoe breng ik mezelf als raadslid in positie, op welke manier de wethouder en hoe komen we samen tot het beste resultaat binnen het samenwerkingsverband?’

De Smoker geeft vaak presentaties over regionale samenwerking, dus ze heeft wel een aantal tips voor nieuwe raadsleden. ‘Breng als fractie alle gemeenschappelijke regelingen van de gemeente in beeld, rangschik ze op prioriteit en verdeel ze onder de fractieleden’, luidt het eerste advies. ‘Vraag de wethouder tijdens de commissievergadering mondeling om toelichting en opheldering’, is advies nummer twee. ‘Zodra je gaat vragen om kwartaalrapportages verdrink je in de informatie’. En advies drie: ‘Richt je op een paar punten van de gemeenschappelijke regeling, anders is het niet te doen.’ Zo heeft ze zelf in Dordrecht de dienst die de jeugdzorg uitvoert, proberen te sturen op budget, klanttevredenheid en wachtlijsten. ‘Op deze manier blijft het te overzien. Je moet voorkomen dat je als raadslid diep in de uitvoering terechtkomt.’

+++++++++

 

(Nog) meer tips voor nieuwe raadsleden

•    Dick van Ginkel: ‘Zoek een buddy, iemand die meer ervaring heeft in de politiek. Dat hoeft niet per se iemand uit je eigen fractie te zijn, het gaat om het bedrijf gemeenteraad.’

•    Nelleke de Smoker: ‘Houd binnen je fractie verbinding met je collega’s met andere portefeuilles. Als je geld wilt voor een project moet dat toch bij iemand anders vandaan gehaald worden. Probeer feeling te houden met het grotere geheel, dan is alles makkelijker te begrijpen.’

•    Wimar Bolhuis: ‘Wees niet bang voor het college en werk met iedereen samen.’

Leerplatform raadsleden

‘Onze ervaring is dat raadsleden weinig tijd hebben en weinig budget ter beschikking hebben om te leren’, zegt Miriam Voets, hoofd van de VNG Academie die het leerplatform voor raadsleden heeft ontwikkeld. ‘Onze droom was een plek te creëren waar alle raadsleden in Nederland, onafhankelijk van politieke kleur, onafhankelijk van tijd en plek, kosteloos kunnen leren. Een plek waar raadsleden op een interactieve manier verdiepende kennis kunnen opdoen die voor hun raadswerk van belang is. Die plek is er nu met het leerplatform voor raadsleden en daar ben ik ontzettend trots op’.

De onderwerpen van de zeven gratis e-learningmodules zijn: Financiën, Omgevingswet, Burger- en Overheidsparticipatie, Regionale Samenwerking, Rollen & Instrumenten, Sociaal Domein en Veiligheid.
Wimar Bolhuis – kandidaat-raadslid voor de PvdA in Den Haag en betrokken bij het ontwikkelen van een van de modules – adviseert nieuwe raadsleden alle zeven trainingen te volgen. ‘Als raadslid heb je niet alleen vergaderingen met het college en de raad, maar je voert ook gesprekken in de stad. Inwoners beperken zich in deze gesprekken echt niet tot jouw eigen portefeuille. Jij bent hun vertegenwoordiger in de raad, dus ze spreken je ook aan over de Omgevingswet of problemen die ze hebben met de zorg of het vinden van een baan.’

Het leerplatform voor raadsleden is ontwikkeld door de VNG Academie in opdracht van het ministerie van BZK en de VNG en in samenwerking met de Vereniging van Griffiers en de Nederlandse Vereniging voor Raadsleden.

 

Verschenen in VNG Magazine, 23 maart 2018