Donderdag 19 april was het Global Action Day. Wereldwijd voerden ngo’s actie voor eerlijke handel. In Nederland lieten zo’n zestig demonstranten bij de Duitse ambassade in Den Haag van zich horen. Letterlijk.

Gewapend met alarmbellen – in de vorm van (kook)wekkers – stappen de actievoerders donderdagochtend tegen tien uur uit twee touringcars. Hun doelwit is de Duitse ambassade aan de Groot Hertoginnelaan. ‘Stop de armoede, stop de armoede,’ scandeert de menigte, voornamelijk medewerkers van Oxfam Novib, ICCO, Both Ends, Fairfood en Somo, de clubs die vandaag samen optrekken. Doekle Terpstra, voorzitter van ICCO, richt het woord tot ‘meneer Johannes’, een vertegenwoordiger van de Duitse ambassade. ‘Duitsland is immers voorzitter van de Europese Unie, dus moeten we onze pijlen daar nu op richten,’ zegt Adrie Papma directeur Handelscampagne van Oxfam Novib na afloop van de demonstratie. Het protest richt zich op de zogeheten Economic Partnership Agreements (EPA), de vrijhandelsakkoorden die Europa eind van het jaar met een groot aantal ontwikkelingslanden wil afsluiten. Naast handel in diensten, grondstoffen, landbouw en industriële goederen, gaat het de EU ook om afspraken over intellectueel eigendom, patentrecht, douaneprocedures en ontwikkelingshulp. De Duitser Johannes krijgt van de actievoerders een kalender overhandigd met de 257 dagen die 2007 nog telt. ‘Daarmee is in een oogopslag duidelijk hoe weinig tijd er nog is,’ benadrukt Papma.
Veel landen zijn er nog helemaal niet klaar voor om hun markten open te gooien. ‘Kijk naar de geschiedenis van Europa en de Aziatische landen die het tegenwoordig goed doen,’zegt Papma. ‘Zij hebben eerst allerlei instrumenten gebruikt om een sterke economie te ontwikkelen, voordat ze zich openstelden voor de rest van de wereld.’ Papma zou graag zien dat de Europese Unie de 77 ACS-landen waarom het gaat, gelegen in Afrika, het Caribisch gebied en de Stille Oceaan, ondersteunt in het ontwikkelen van onder meer infrastructuur, goede Kamers van Koophandel en inspectiediensten. ‘De EU zet hier absoluut onvoldoende op in.’
Een andere oproep die de ngo’s via voorzitter Duitsland aan Europa doen, is de oorsprongregels te versimpelen. Papma: ‘Door deze ingewikkelde regels is het voor ACS-landen heel moeilijk goederen te exporteren naar de Europese Unie. De ontwikkelingslanden hebben hier zelf al voorstellen voor gedaan, maar zij vinden bij de EU vooralsnog geen gehoor.’
Niet alleen de Duitse ambassade in Den Haag is mikpunt van protest op deze Global Action Day. In ruim veertig landen voeren ngo’s actie tegen de vrijhandelsovereenkomsten die volgens hen niet in het belang van de ontwikkelingslanden zijn. Maar wat nu als het allemaal geen effect heeft en de Europese Commissie de ontwikkelingslanden niet naar wens tegemoet treedt? ‘Dan moeten de huidige voorwaarden voor importen uit ACS-landen voor the time being worden gehandhaafd,’ vindt Papma. Bovendien zal nagedacht moeten worden over een plan-B. Minister Koenders heeft dat onlangs ook voorzichtig geopperd tijdens een informele raad van ministers, zoals hij schreef in een brief aan Oxfam Novib.
Nadat de bussen met actievoerders weer vertrokken zijn, heeft Papma met een paar anderen nog een onderonsje met Johannes van de Duitse ambassade. Ze heeft het idee dat hij goed naar hen geluisterd heeft. ‘De voorzitter van de EU heeft een agenda bepalende functie, dus we hopen dat Angela Merkel onze zorgen aan de Europese Commissie zal overbrengen,’ zegt Papma. ‘De ontwikkelingslanden staan onder grote druk, maar geen enkele deadline rechtvaardigt een getekende deal die ontwikkeling niet steunt. Dat kan ik niet vaak genoeg benadrukken.’

Verschenen in PM Europa, 26 april 2007