Er is bij de overheid wel aandacht voor Het Nieuwe Werken en web 2.0, maar dat is allemaal ‘vrij marginaal’, aldus hoogleraar ict en sociale verandering Valerie Frissen (Erasmus Universiteit). Het initiatief van het netwerk Ambtenaar 2.0 om inzichtelijk te maken op welke wijze kosten bespaard kunnen worden door de inzet van web 2.0, juicht ze dan ook toe. Maar Frissen ziet ook nog wel een aantal beren op de weg.

Op het blog van het netwerk Ambtenaar 2.0 levert beleidsambtenaar Raymond Lunes van het ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid deze week een interessante bijdrage aan de discussie over de toekomstige bezuinigingen. Onder de titel Heroverweging 2.0 doet hij een aantal suggesties om kostenbesparingen te realiseren met de inzet van web 2.0-toepassingen. Deze suggesties zijn bovendien op een 2.0-manier verzameld: een oproepje op het blog leverde tal van ideeën voor kostenbesparende maatregelen op. Lunes selecteerde vijf onderwerpen (zie kader), maar laat weten dat deze lijst fors kan worden uitgebreid.
Lunes gaat niet alleen in op voor de hand liggende kostenvoordelen die te behalen zijn door bijvoorbeeld meer ambtenaren thuis te laten werken (minder files, efficiëntere werkplekindeling), maar wijst ook op de mogelijkheden van onder meer open data, cloud computing en open source software waarmee de overheid een kostenreductie tot stand zou kunnen brengen. Dit zijn typisch voorbeelden van web 2.0-toepassingen die in Nederland nog in de kinderschoenen staan, aldus Lunes. Wel ziet hij steeds meer aandacht en interesse voor deze onderwerpen bij ambtenaren en bestuurders, ook in Europa.
Neem cloud computing, oftewel virtuele ict-producten en diensten. ‘De belangrijkste reden voor de overheid om hiertoe over te gaan ligt in de mogelijkheid om ict-middelen te delen tussen verschillende organisaties,’ schrijft Lunes in zijn blog. Frissen staat er wat ambivalent tegenover. ‘Het is de overheid er alles aan gelegen om de veiligheid van alle gegevens te waarborgen. De druk op de overheid is hoog, ze kan het zich niet permitteren dat hiermee iets mis zou gaan, dus zijn er ook veel kosten aan verbonden om de gegevens optimaal te beschermen.’ Lunes: ‘Dat zie ik ook. De overheid ligt onder een vergrootglas en moet heel zorgvuldig omgaan met persoonsgegevens. Heldere afspraken met dienstverleners van dit type diensten en hergebruik van beveiligde overheidsnetwerken kunnen daarbij helpen.’
‘Open source staat inmiddels bij de overheid op de kaart,’ vervolgt Lunes. ‘Er is een actieplan waarmee wordt gewerkt aan het bevorderen van het gebruik van open source en open standaarden.’ Hij mist echter een doorrekening van de kostenvoordelen die het de overheidsorganisaties kan opleveren. Volgens Frissen zijn de ontwikkelingen op dit gebied ‘uiterst relevant’. Frissen: Als je kijkt naar alle kosten die de overheid de laatste jaren heeft gemaakt op ict-gebied, dan kun je wel spreken van een slagveld van verspilling en mislukte projecten.’ Ze doelt onder meer op de leveranciers die grote systemen bij de overheid binnen hebben gebracht, waarbij het beheer alleen door de bedrijven zelf gedaan kon worden. ‘Daarmee zit je eindeloos vast aan externe adviseurs. Het gebruik van open source software is alleen al in dit opzicht interessant.’

Marktplaats
Naast de wat meer technische mogelijkheden om kosten te besparen met web 2.0-toepassingen, noemt Lunes in zijn blog ook de ‘optimale inzet van kennis en kunde’. Hij legt uit: ‘Kennisuitwisseling, overheidsbrede platforms en het inzetten van mensen van andere organisaties zijn typisch 2.0: de medewerker voelt zich meer verbonden aan een klus dan aan een organisatie.’ Lunes wijst op een al eerder gedaan voorstel: het upgraden van de mobiliteitsbank naar een soort marktplaats voor ambtenaren waarbij men zich kan inschrijven voor een klus of project binnen de overheid. Een interessante suggestie, vindt Frissen. ‘Daar zou je veel uit kunnen halen,’ denkt ze. ‘Maar het vergt natuurlijk wel een fundamentele verandering van de overheidsorganisatie. Het is meer dan even reorganiseren met een 2.0-tooltje.’ Lunes reageert: ‘Dat klopt. 2.0 draait immers niet om techniek, maar om de verandering in gedrag en cultuur en dat is nu eenmaal niet in één dag te realiseren. Ik denk dat die fundamentele verandering onder de radar al in gang gezet is, maar het zit misschien nog teveel bij individuele pioniers.’
Ondanks de kanttekeningen die er te plaatsen zijn, heeft het Ambtenaar 2.0-netwerk volgens Frissen ‘een fors overzicht gegeven’ van de kansen die er zijn. ‘Ik zou het team van Roel Bekker [Vernieuwing Rijksdienst, CC] willen aanraden deze suggesties heel serieus te nemen,’ zegt Frissen. Hoe schat zij de kans van slagen in? ‘Dat heeft niets met de beschikbare technologie te maken, maar alles met de bereidheid van de overheid om echt te willen innoveren.’

+++++++++++

Kansen voor kostenbesparingen volgens Ambtenaar 2.0

1. Huisvesting
2. Beter gebruik maken van potentieel binnen de overheid
3. Open data
4. Cloud computing en open source software
5. Crowdsourcing en co-creatie

Bron: Blog Heroverweging 2.0, te vinden op de website van Ambtenaar 2.0

Verschenen in PM, 14 mei 2010