De Wetenschappelijke Raad voor het Regeringsbeleid windt er geen doekjes om: de overheid moet meer verantwoordelijkheid nemen op ICT-gebied. ‘Zowel politiek als bestuur denkt nu te veel in termen van techniek en niet in termen van informatiestromen,’ aldus WRR-lid Corien Prins, hoogleraar recht en informatisering aan de Universiteit van Tilburg, tijdens de presentatie van het rapport iOverheid half maart in Nieuwspoort.

‘De overheid redeneert nog steeds vanuit de traditionele gedachte van de e-overheid, maar in de dagelijkse praktijk van beleid en uitvoering is een informatie-overheid (i-overheid) ontstaan,’ constateert de WRR in de studie, die minister Donner hoogstpersoonlijk in ontvangst kwam nemen, maar waar hij nog niet op kon reageren. De WRR wijst op het cruciale belang van de ‘i-overheid’ en doet daartoe een aantal aanbevelingen. Zo moet er een i-autoriteit worden opgericht en zou een permanente commissie jaarlijks aan het parlement moeten rapporteren over de verdere ontwikkeling.

Maar zijn er niet al genoeg instituties die zich tegen het ICT-beleid van de overheid aan bemoeien? Neem de Algemene Rekenkamer. Op de dag van de lancering van het WRR-rapport (nog eens op dezelfde locatie ook) presenteerde president Saskia Stuiveling een rapport over het gebruik van open source software door de overheid. Dat is ook zo’n onderwerp dat de gemoederen in Den Haag (en ver daarbuiten) hevig bezighoudt. De rekenkamer adviseert de overheid zich bij de keuze van software te laten leiden door beleid en strategie en niet door het vooruitzicht van kostenbesparing. Daar kan Donner zich wel in vinden, liet de minister daags na publicatie van het rapport weten. De Tweede Kamer daarentegen, en andere betrokkenen in het ICT-veld, uitten veel kritiek op de bevindingen van de rekenkamer. De bewering dat het gebruik van open source software lang niet zoveel zou opleveren als iedereen denkt, werd met onbegrip ontvangen. Zeker omdat eerder al commotie was ontstaan toen uit een intern BZK-stuk bleek dat de besparing zou kunnen oplopen tot maar liefst 1 miljard euro. Donner vergaloppeerde zich tijdens een overleg in de Kamer door te stellen dat het niet meer dan een privénotitie van een ambtenaar was die niet de status van een onderzoek of rapport verdient. Later nam hij dit terug, maar de bewindsman bleef het stuk ‘ondeugdelijk’ noemen.

Donner is nog maar een paar maanden minister van BZK en het lijkt erop dat ICT geen al te grote hobby van hem is. Lastig, want het uitvoeringsprogramma Compacte Rijksdienst, waarmee een eerste stap wordt gezet naar een ‘krachtige, kleine en dienstverlenende overheid’ staat bol van de maatregelen waarbij ICT een rol speelt. Een blogger heeft al geturfd dat het woord ICT maar liefst veertig keer in de dertien pagina’s tellende nota voorkomt. Uiteraard heeft Donner een leger ambtenaren om zich heen dat hem adviseert. Maar ook deze adviseurs zijn soms nog iets te veel met zichzelf en hun eigen positie bezig (zie pagina 18) in plaats van waar het werkelijk om draait, zo luidt althans de kritiek van buitenstaanders. Aan Donner de schone taak dit beeld om te buigen en werk te maken van ICT en alles wat erbij komt kijken. Eind april staat een overleg met de Tweede Kamer gepland over de compacte rijksdienst. Daarna kan hij vol aan de bak.

Verschenen in PM en op PM.nl, 1 april 2011