Gemeenten staan voor een majeure operatie. Vanaf 1 januari 2015 zijn ze verantwoordelijk voor een groot aantal taken, die nu nog bij het Rijk en de provincies zijn belegd. Het gaat om de jeugdzorg, de langdurige zorg en (de onderkant van) de arbeidsmarkt. Het decentraliseren van deze taken gaat gepaard met een flinke bezuiniging en moet in totaal zo’n 2,9 miljard euro opleveren.

In antwoord op een motie van D66-Kamerlid Schouw heeft minister Plasterk het Centraal Planbureau onderzoek laten doen naar de kansen en bedreigingen van de decentralisaties. Het beeld dat hieruit naar voren komt, is niet bepaald gunstig voor gemeenten. Zeker, het CPB ziet kansen, maar de risico’s vormen de overhand. Gemeenten moeten meer werkzaamheden verrichten voor een groeiende doelgroep, terwijl er minder geld voor beschikbaar is. Dat levert onder meer financiële risico’s op en kwaliteitsverschillen in voorzieningenniveaus.

Het is jammer dat het CPB – normaal gesproken niet vies van het strooien met cijfers – zich heeft beperkt tot een kwalitatieve analyse. Dat geeft het zelf ook toe. De inventarisatie is ‘zowel globaal als voorlopig’ omdat de financiële invulling, de budgetverdeelmodellen en de juridische en beleidsmatige randvoorwaarden nog onbekend zijn. Plasterk heeft al een vervolgonderzoek toegezegd. De termijn waarop hij daarmee denkt te komen, voorjaar 2014, is natuurlijk veel te laat. De tijd begint nu echt wel te dringen. De gevolgen van het overdragen van al deze taken naar de lokale overheid moeten snel in kaart worden gebracht. Anders voorzie ik een enorme chaos.

Verschenen in SC, 19 september 2013