Dat ze de taken op het gebied van de jeugdzorg beter in eigen hand hadden kunnen houden, zoals provincieambtenaren aangeven in de PM-enquête, is volgens Erik Gerritsen nonsens. ‘Het huidige systeem is failliet,’ aldus de bestuursvoorzitter van Bureau Jeugdzorg Agglomeratie Amsterdam. ‘Nederland is kampioen uit huis plaatsen en onder toezicht stellen. Het is compleet mislukt.’ Dat ligt overigens niet aan de ambtenaren, haast hij zich te zeggen. ‘Er werken goede mensen in een slecht systeem.’
Lees ook de resultaten van het PM-onderzoek naar de decentralisaties en de interviews met Job Cohen en Diana Monissen.
Het onderbrengen van de jeugdzorg bij gemeenten is wat Gerritsen betreft dan ook een goede zaak. De dienstverlening zal erdoor verbeteren, denkt hij, hoewel een meerderheid van de respondenten daarin weinig fiducie heeft. ‘Ik geloof heel erg in de beweging naar beneden.’ Het beeld dat het beschikbare budget een probleem zou vormen – zoals uit de enquête blijkt – herkent Gerritsen wel. Toch is hij daar zelf een stuk optimistischer over. ‘Gemeenten kunnen hier geld aan verdienen, mits ze innovaties doorvoeren en daar voortvarend mee aan de slag gaan.’ Hij betwijfelt of dat direct in 2015 al het geval is – ‘het Rijk boekt zo’n bezuiniging altijd veel te gulzig in.’ – maar op termijn moet de jeugdzorg geld kunnen opleveren, meent Gerritsen.
In zijn eigen regio is de transformatie al een jaar of drie geleden begonnen, vervolgt hij. ‘De gemeenten zouden dat nog iets beter mogen waarderen, maar dat merken ze vanzelf als ze op 1 januari de sleutel krijgen.’ Gerritsen gebruikt graag de metafoor van het huis dat al dan niet al verbouwd is. ‘Als gemeenten straks bij ons de sleutel in het slot steken, merken ze dat ze in een nieuw huis zitten. Het kan hier en daar nog wel een likje verf gebruiken en wellicht moet er nog een serre worden aangebouwd, maar je kunt er prima in wonen. Voor sommige andere gemeenten geldt dat ze een sleutel krijgen van een oud huis, dat ze gaan renoveren terwijl ze er al moeten intrekken. Dat hoeft geen ramp te zijn, maar levert op zijn minst vertraging op.’
Het klinkt als een waarschuwing: als gemeenten zich niet tijdig voorbereiden en niet innoverend te werk gaan, dan komt de bezuiniging hard aan. Dat was ook de strekking van het rapport van Leonard Geluk van de Transitiecommissie Stelselherziening Jeugdzorg, die vorige maand een hard oordeel velde over de stand van zaken in de jeugdzorg. Gerritsen onderschrijft de conclusies van dit rapport, maar vindt dat gemeenten nu aan zet zijn. Anders dan de conclusies uit het PM-onderzoek doen vermoeden, is het volgens hem ‘volstrekt duidelijk’ waar gemeenten straks verantwoordelijk voor zijn. ‘Ze moeten zich er natuurlijk wel in verdiepen,’ aldus Gerritsen. ‘Iedereen die wil kan zich volledig informeren over de gevolgen die de decentralisatie gaat hebben, maar dan moet je wel even de wettekst lezen en op zijn minst een paar werkbezoeken afleggen.’
Verschenen in PM, 3 april 2014
Cindy Castricum 