De Eerste Kamer debatteert dinsdag over de invoering van referenda. Naast de Wet op het raadgevend referendum behandelt de senaat de grondwetswijziging die ertoe moet leiden dat een bindend correctief referendum mogelijk wordt.

Beide wetsvoorstellen dateren al uit 2005, toen Kamerleden van PvdA en GroenLinks het initiatief hiertoe namen (later sloot D66 zich erbij aan). Vanwege wisselende samenstellingen van de Kamer en later het kabinet sleept het traject om tot een raadgevend danwel bindend correctief referendum te komen zich al bijna tien jaar voort. Nadat de initiatiefnemers – Dubbelboer (PvdA) en Duyvendak (GroenLinks) uit de Kamer vertrokken waren, namen Kalma (PvdA) en Halsema (GroenLinks) het over. De Tweede Kamer behandelde de wetsvoorstellen destijds wel, maar het tweetal liet het niet op een stemming aankomen, omdat ze zouden sneuvelen in de Eerste Kamer. Met de komst van het eerste kabinet-Rutte maakte de invoering van referenda geen enkele kans, dus werd besloten de voorstellen te laten liggen. Nadat het CDA in het najaar van 2012 in het kabinet was vervangen door de PvdA, lonkte er ineens een Kamermeerderheid en gingen Fokke (PvdA), Voortman (GroenLinks) en Schouw (D66) er weer mee aan de slag.

Ditmaal met succes, want de Tweede Kamer stemde in april 2013 in met het voorstel om tot een bindend correctief referendum te komen en februari van dat jaar kwam de Wet op het raadgevend referendum er al door. Voor beide voorstellen, die dinsdag samen behandeld ­worden, liggen de kaarten in de Eerste ­Kamer ook gunstig.

Tegenstander
Het raadgevend referendum, waarbij de wetgever het advies van de bevolking over een bepaald wetsvoorstel naast zich neer kan leggen, komt er wel. Bij het andere wetsvoorstel dat dinsdag voorligt, is het een stuk ingewikkelder. PvdA, GroenLinks en D66 willen de Grondwet wijzigen om een bindend correctief referendum mogelijk te maken, waarbij reeds genomen besluiten wel teruggedraaid kunnen worden. Het politieke landschap maakt echter dat er geen tweederdemeerderheid valt te verwachten (VVD, CDA en de kleine christelijke partijen zijn verklaard tegenstander) die in tweede lezing met deze grondwetswijziging zal instemmen. Bij voorbaat lijkt dit voorstel dus gedoemd te mislukken. Dat beaamt ook initiatiefnemer van het eerste uur Dubbelboer. In februari zei hij in SC dat het hem stug lijkt dat het bindend correctief referendum er ooit komt. ‘Maar het is wel goed dat ze een ultieme poging wagen om iedereen mee te krijgen.’

Verschenen in SC, 8 april 2014