Ruim vier jaar is Roel Cazemier voorzitter van het College voor Arbeidszaken van de VNG. Hoog tijd hem eens aan de tand te voelen over kwesties als de normalisering van de rechtspositie van ambtenaren, het pensioendebat, de cao en werken voor de gemeente in het algemeen. VNG Magazine trof Cazemier op het historische stadhuis van Schoonhoven, een van de gemeentelijke locaties in Krimpenerwaard waar hij nu bijna twee jaar burgemeester is.

Roel Cazemier heeft een lange staat van dienst als eerste burger. Krimpenerwaard is al zijn vijfde gemeente. Toen hij 32 jaar was, kreeg hij voor het eerst de ambtsketen omgehangen. Dat was in het Drentse Ruinerwold. Daarna volgden Ameland, Dongeradeel, Dinkelland en, sinds begin 2016, Krimpenerwaard. Als je hem ernaar vraagt, zag hij een carrière bij de gemeente als kind al voor zich. ‘Mijn vader was gemeentesecretaris, dus thuis aan de keukentafel spraken we daar veel over. Het was altijd mijn brandende ambitie om burgemeester te worden.’

Van het College voor Arbeidszaken (CvA), het werkgeversverband van alle gemeenten, had hij niet zo’n heel positief beeld: ‘Toen ik als burgemeester op Ameland een keer een ledenbrief ontving, vond ik het nogal taaie kost. Als je daar ooit terecht zou komen, was er ergens iets misgegaan, dacht ik destijds.’ Inmiddels is zijn mening 180 graden gedraaid en spreekt hij vol enthousiasme over het CvA. ‘Het is vreselijk leuk om hierbij betrokken te zijn. Er gebeuren waanzinnig interessante dingen, we zijn bezig met uiteenlopende ontwikkelingen op het gebied van arbeidsmarkt en werkgeverschap.’

Normalisatie
Voor 2018 staat een aantal belangrijke dossiers op de agenda, zoals normalisatie en pensioen. Over twee weken, tijdens de buitengewone algemene ledenvergadering op 1 december, kunnen de leden instemmen met het wijzigen van de statuten van de VNG. Daarmee kan het CvA in de toekomst – als de Wet normalisering rechtspositie ambtenaren van kracht wordt – namens de gemeenten de cao-onderhandelingen blijven voeren. Het wijzigen van de statuten is slechts een eerste stap. Voordat ambtenaren in 2020 dezelfde rechten en plichten krijgen als werknemers in het bedrijfsleven moet er nog heel wat gebeuren.

Staat deze verandering eigenlijk al voldoende op het netvlies van P&O’ers bij gemeenten? Aarzelend: ‘Nou… Dat zou weleens tegen kunnen vallen.’ Het is volgens Cazemier niet zo dat ‘de hele wereld anders wordt’ met het normaliseren van de ambtelijke rechtspositie. ‘Het pakket arbeidsvoorwaarden geldt straks ook nog, met hier en daar een aanpassing.’ Tegelijkertijd spreekt hij toch van een grote verandering. ‘Sinds 1815 geldt de ambtelijke aanstelling, dat is straks wezenlijk anders.’ Hij wijst erop dat door het tweezijdige arbeidscontract de positie van de werknemer ten opzichte van de werkgever verandert. ‘We moeten op zoek naar de kansen die dit biedt’, zegt de CvA-voorzitter. ‘Ambtenaren worden niet meer eenzijdig aangesteld of ontslagen, er is veel meer sprake van een onderhandeling tussen twee partijen.’ Ook in Krimpenerwaard is de normalisatie nog niet het gesprek van de dag, erkent hij. ‘Ik denk dat veel gemeenten verwachten dat de VNG het initiatief neemt. De lokale werkvloer moet het nog oppakken, maar daar is ook nog wel tijd voor.’

Als het woord pensioen valt tijdens het interview veert Cazemier op. ‘Het is een heel zorgelijke ontwikkeling dat VNG, IPO en de Unie van Waterschappen niet door het kabinet betrokken worden bij de gesprekken over een nieuw pensioenstelsel.’ Hij wijst op het regeerakkoord van het kabinet-Rutte III dat hij op dit punt uit zijn hoofd lijkt te kennen. ‘In paragraaf 2.2 worden de sociale partners vier of vijf keer genoemd als partijen waarmee intensief overleg zal worden gevoerd over een nieuw stelsel waarbij we een persoonlijk pensioenvermogen gaan opbouwen met collectieve risicodeling.’

Volgens Cazemier is het ‘essentieel’ dat de publieke sectoren daar ook bij betrokken worden. ‘Het kan niet zo zijn dat marktpartijen besluiten hoe het nieuwe pensioenstelsel eruit gaat zien. Pensioen is een belangrijke en dure arbeidsvoorwaarde. Daar willen wij over meepraten.’ Het VNG-bestuur zal hier volgens Cazemier bij het kabinet op aandringen.

Vorige maand is de Cao Gemeenten definitief geworden. De afspraken gelden met terugwerkende kracht vanaf 1 mei dit jaar en lopen tot 1 januari 2019. Cazemier is tevreden over het bereikte resultaat. Ook bij de bonden is de cao omhelsd, weet hij. ‘De onderhandelingen kwamen langzaam op gang. En we hebben ook wel tot diep in de nacht met rode koppen tegenover elkaar gestaan. Maar uiteindelijk zijn we zonder veel gedoe en zonder stakingen tot elkaar gekomen.’
Als werkgeversvertegenwoordiger is hij het meest tevreden over de financiële afspraken die zijn gemaakt en het voornemen om aan de slag te gaan met zowel de verlofregeling, een wens van de werkgevers, als met het maken van afspraken over payroll, een belangrijk punt voor de vakbonden. ‘Toen we overeenkwamen nadere afspraken te maken over payroll was het regeerakkoord nog in de maak’, zegt Cazemier. ‘Het nieuwe kabinet heeft aangegeven een studie te gaan doen naar zzp’ers. Ik ben erg benieuwd waar het mee komt. Mocht er een landelijke regeling komen, dan zouden we daar mogelijk bij aan kunnen sluiten en hoeven we niet zelf iets te bedenken.’

Co-creatie
Voor het eerst is bij de cao gewerkt met co-creatie. Voorafgaand aan de onderhandelingen hebben werkgevers en werknemers samen met een bredere groep uit het werkveld naar oplossingen gezocht voor de thema’s belonen, verlof en flexibiliteit en werkzekerheid. Cazemier geeft aan dat deze aanpak hem goed is bevallen, maar of het nog een keer ingezet zal worden, weet hij nog niet. ‘Het is goed om meer mensen bij het proces te betrekken en te laten meedenken. Maar uiteindelijk heeft het niet tot concrete zaken geleid. Aan beide kanten moesten we aan de methode wennen.’ Dat betekent niet dat co-creatie bij de cao voorgoed voorbij is. ‘Beslist niet’, benadrukt Cazemier. ‘We overwegen het nog eens toe te passen.’

Het regeerakkoord van het kabinet-Rutte III is al een paar keer aangestipt. Dat er niets in staat over de kwaliteit van het openbaar bestuur, vindt Cazemier eigenlijk wel best. ‘In het vorige regeerakkoord stond heel nadrukkelijk iets over het opschalen van gemeenten naar 100.000-plus inwoners. Daar is gelukkig niets van terechtgekomen. Dat er nu niets wordt gezegd over de toekomst van de overheid geeft ons de ruimte er zelf over in gesprek te gaan en ideeën te ontwikkelen.’

Jongeren
Over het aantrekken van jongeren bijvoorbeeld. Want als er een ding is dat de afgelopen 25 jaar dat Cazemier werkzaam is als burgemeester is veranderd, dan zijn het wel de taken en de rol van de lokale overheid. ‘Het werk bij gemeenten is veel diverser en uitdagender geworden’, aldus Cazemier. ‘Waar we nog een slag moeten maken, is dat we dit ook aan de buitenwacht vertellen. We hebben een slecht imago, zeker onder jongeren. Zij denken dat het bij ons een duffe zooi is, waar je niet moet zijn.’ Dat is zeer onterecht, vindt hij. ‘De gemeentelijke werkgevers mogen op dit punt wel een tandje bijzetten.’

Met enige jaloezie kijkt hij naar het Nationaal Watertraineeship. ‘Trainees komen in twee jaar tijd bij verschillende waterorganisaties te werken. Ook krijgen ze persoonlijkheidsontwikkeling en trainingen die veel breder zijn dan alleen water. Dat zou ook iets voor gemeenten kunnen zijn. Misschien moet het CvA dat in een volgend plan opnemen.’

Verschenen in VNG Magazine, 17 november 2017