In het bijzijn van burgemeester René Verhulst is onlangs in Ede het landmark Vensters op het Verleden onthuld. Dit landmark vertelt het verhaal van Operatie Market Garden op de Ginkelse Heide, ook wel Dropzone Y genoemd.

Op 18 september 1944 om 15.09 uur verschenen boven de Ginkelse Heide 121 Dakota’s die in enkele minuten tijd zo’n 1900 parachutisten dropten. Een van hen was John Jeffries (97), de Britse oorlogsveteraan die ook aanwezig was bij de onthulling van het landmark op exact hetzelfde tijdstip als destijds. ‘Het bijzondere van deze locatie is dat de heide er nog precies zo uitziet als 75 jaar geleden’, vertelt Verhulst. ‘Ook de horizon is nog hetzelfde, het is in Ede beleid dat er geen gebouwen mogen komen die erbovenuit steken.’
Vensters op het Verleden bestaat uit zes meter hoge stalen ‘vensters’ met uitgelaserde figuren. Verhulst: ‘Het ontwerp van beeldend kunstenaar Karin Colen maakt de spanning voelbaar die de soldaten beleefd moeten hebben. De parachutist op het middendeel is op ware grootte, zodat je er bijna oog in oog mee kunt staan.’ 

Het landmark omvat ook informatie over wat er na Operatie Market Garden is gebeurd. ‘Het is een enorm gevecht geweest’, zegt Verhulst. ‘In en rond Ede zijn zo’n driehonderd soldaten ondergedoken, toen het ze niet lukte Arnhem te bereiken. Ze werden verborgen gehouden in huizen, schaapskooien en boerderijen. Dat was hartstikke gevaarlijk, als je als Nederlander de vijand hielp, kon je dat immers met de dood bekopen.’

Via Operatie Pegasus zijn in de nacht van 22 op 23 oktober 1944 ruim honderd ondergedoken soldaten geëvacueerd naar geallieerd gebied aan de andere kant van de Nederrijn. Het kunstwerk vormt ook het startpunt van wandel- en fietsroutes die leiden naar andere belangrijke plekken uit de Tweede Wereldoorlog in Ede en omgeving. ‘Herinneringstoerisme noemen we dat’, aldus Verhulst.

Verschenen in VNG Magazine, 11 oktober 2019