In het regeerakkoord wordt met geen woord gerept over de zelfstandige bestuursorganen. Intussen zijn de departementen druk bezig met het toetsen van hun eigen zbo’s aan de Kaderwet die vorig jaar is aangenomen. ‘Ons voortbestaan wordt ter discussie gesteld.’

Het woordje zbo komt welgeteld twee keer voor in het regeerakkoord Samen werken, samen leven. Alleen in het staatje met ombuigingen staan de zbo’s vermeld: conform het voorstel van de secretarissen-generaal moeten de uitvoeringsorganisaties 5 procent inkrimpen. Wat dit punt betreft is Johan Hakkenberg, algemeen directeur van de RDW, positief gestemd over de plannen van het nieuwe kabinet. ‘Verder kan ik het moeilijk duiden,’ zegt Hakkenberg. ‘Ik hoop maar dat de nieuwe bewindslieden de eerste honderd dagen gebruiken om ook met de uitvoeringsorganisaties in gesprek te gaan.’
Als minister Eurlings (CDA) van Verkeer en Waterstaat de RDW in Zoetermeer met een bezoekje vereert, zal Hakkenberg hem duidelijk maken dat goede samenwerking tussen beleid en uitvoering cruciaal is. ‘Wij staan heel dicht bij onze klanten. De kennis die bij de RDW aanwezig is, is belangrijk voor het ministerie.’
Dorine Burmanje, voorzitter van de raad van bestuur van het Kadaster, vindt het wel een geruststellende gedachte dat het nieuwe kabinet geen voornemens heeft met de zbo’s. ‘Ik denk eerlijk gezegd dat het in de formatieonderhandelingen geen issue is geweest,’ zegt ze. ‘Na jarenlange discussie over het rapport van Kohnstamm en de Kaderwet zijn we in een rustiger vaarwater beland.’

Vergaande vragen
Vorig jaar oktober heeft de Eerste Kamer ingestemd met een wet die een kader moet scheppen waaraan regelingen en afspraken tussen zbo’s en departementen moeten voldoen. Een eerste uitvloeisel hiervan is dat alle departementen hun eigen zbo’s moeten aanmelden bij een ambtelijke commissie die onder leiding staat van secretaris-generaal Ronald Gerritse van Financiën. Deze commissie, die formeel de commissie BTZ heet [Begeleidingsteam Kaderwet Zbo’s ], adviseert de vakdepartementen over het onder de Kaderwet brengen van de zbo’s. Burmanje zegt dat zij met het ministerie van Volkshuisvesting, Ruimtelijke Ordening en Milieu op een lijn zit. ‘Het departement laat er geen twijfel over bestaan dat het de constructie van het Kadaster, zoals het nu is, in stand wil houden.’ Ze is er dan ook van overtuigd dat Vrom het Kadaster op die wijze bij de commissie-Gerritse zal introduceren.
Datzelfde gold voor de RDW. Volgens directeur Hakkenberg zijn de taken en bevoegdheden van zijn organisatie heel helder. Toch heeft de commissie-Gerritse, nadat VenW de zbo had aangemeld, ‘vrij vergaande’ vragen gesteld. ‘Ze vragen zich bijvoorbeeld af of onze taken ook door andere partijen uitgevoerd zouden kunnen worden,’ zegt Hakkenberg verontwaardigd. ‘Ons voorbestaan wordt ter discussie gesteld. Dat was volgens mij niet de bedoeling.’

Buiten de orde
Burmanje wacht met spanning op de vragen die de commissie voor haar in petto heeft. ‘Ik heb kennisgenomen van de vragen die aan de RDW zijn gesteld en die zijn volledig buiten de orde van de bevoegdheden van de commissie.’ Burmanje vermoedt dat dit het werk is van ‘een overijverige medewerker’. Maar mocht het Kadaster toch vervelende vragen krijgen, dan zal ze daar ‘rustig op antwoorden’.
In de tussentijd zitten de uitvoerders niet stil. Donderdag 22 maart presenteert de Manifestgroep, waarvan naast de RDW en het Kadaster nog een groot aantal andere zbo’s deel uitmaakt, haar jaarlijkse stand van zaken omtrent de elektronische activiteiten, resultaten en voornemens.

Verschenen in PM, 15 maart 2007