Hypocriet, zo vindt de SP het dat de PvdA zich in het Europarlement achter de plannen schaart om de arbeidsmarkt te versoepelen. ‘De PvdA zou zich in Europa net zo moeten opstellen als ze in Den Haag doet,’ zegt Kartika Liotard, die namens de SP in het Europees Parlement zit. Dat de PvdA de ontslagrechtdiscussie van de Nederlandse politieke agenda heeft weten af te voeren, juicht Liotard toe. Maar, zo benadrukt ze, ‘straks zal blijken dat dit een Pyrrusoverwinning is’.

Liotard verwacht dat de huidige plannen voor de Europese arbeidsmarkt – in Brussel ook wel bekend onder de gevleugelde term flexicurity – zullen leiden tot dwingende regels voor versoepeling van het ontslagrecht. PvdA’er Emine Bozkurt (ook EP) vindt dat ‘onzin’, omdat er ‘op Europees niveau gewoonweg geen wetgeving in de maak is’. Liotard geeft toe dat er vooralsnog alleen een mededeling ligt van de Europese Commissie, waarmee overigens zowel het Europees Parlement als de ministers van Sociale Zaken instemden. ‘Maar dit vormt een opmaat naar beleid of richtlijnen,’ zo vermoedt Liotard. ‘Veel lidstaten willen dat dit wordt geregeld door Europa.’ Niet alleen voor de nieuwe lidstaten, maar ook voor landen als Italië, Spanje en Portugal betekent het immers een verbetering van hun arbeidsrecht, voegt ze eraan toe.
‘Pure bangmakerij van de SP,’ vindt Bozkurt. ‘Het is echt uit de lucht gegrepen dat de versoepeling van het ontslagrecht in Nederland via een achterdeurtje wordt geregeld.’ Deze overtuiging van de PvdA wordt onderschreven door Ton Wilthagen van de Universiteit van Tilburg, die de Europese Commissie heeft geadviseerd over een flexibelere arbeidsmarkt. ‘Europa gaat in dit dossier geen regels stellen,’ meent hij. Het flexicurity-principe gaat uit van een arbeidsmarktbeleid waarbij flexibiliteit en zekerheid hand in hand gaan. Het advies van Wilthagen, waarop de Commissie haar mededeling heeft gebaseerd, behelst vijf aspecten die tot een flexibelere arbeidsmarkt moeten leiden. ‘Het versoepelen van het ontslagrecht is een aspect, maar dit kun je niet los zien van de andere vier: een activerend arbeidsmarktbeleid, een leven lang leren, moderne sociale zekerheid en een productieve sociale dialoog,’ aldus de wetenschapper. Dat Europa deze aspecten samenpakt is winst ten aanzien van het debat dat in Nederland is gevoerd, zegt Wilthagen. ‘Hier gaat het alleen maar over een soepeler ontslagrecht, een integrale benadering ontbreekt. De acceptatie van Donners plannen om het ontslagrecht te versoepelen was een stuk groter geweest als het in samenhang met andere maatregelen om meer banen te creëren was besproken.’

Verschenen in PM Europa, 20 december 2007