Of alle coffeeshops in de buurt van scholen in 2011 hun deuren moeten sluiten, zoals in het coalitieakkoord staat, is nog maar de vraag. De PvdA vindt afstand niet het criterium, maar focust zich op de overlast. Volgens het CDA is dat niet de afspraak.

‘Het beleidsprogramma is hierover heel helder,’ zegt Tweede Kamerlid Cisca Joldersma van het CDA daags voor het plenaire drugsdebat. ‘In 2011 zullen alle coffeeshops in de nabijheid van scholen moeten sluiten.’ Lea Bouwmeester, Kamerlid voor de PvdA, vindt dat dit niet zo strikt moet worden genomen. ‘Daar waar coffeeshops overlast veroorzaken moeten ze dicht, dat hoeft niet samen te vallen met een afstandscriterium.’
Bouwmeester was onlangs nog in Almere waar een aantal scholen op minder dan 500 meter van een blowboot gevestigd is. ‘Als kinderen naar school gaan, komen ze niet langs deze boot. Gezien de afstand zou de boot moeten sluiten, maar het veroorzaakt dus helemaal geen overlast.’ De VVD vindt het hanteren van een afstandscriterium ‘belachelijk’. Woordvoerder Fred Teeven: ‘Wij zijn überhaupt tegen alle overlast die softdrugs met zich meebrengen.’ Als voorbeeld wijst hij op de wietboulevard aan de rand van Maastricht, waar alle coffeeshops uit het centrum naar toe worden gedirigeerd. ‘Schoolkinderen komen daar elke dag langs, dat geeft dus overlast.’ Ook D66 vindt dat er veel ‘haken en ogen’ zitten aan het opleggen van een afstandscriterium. ‘Als dit wordt doorgevoerd, verdwijnen alle coffeeshops uit de stadscentra, dan heb je er helemaal geen zicht meer op,’ aldus Boris van der Ham.
Het lijkt erop dat CDA en ChristenUnie, die liever nog alle coffeeshops zien verdwijnen, bakzeil gaan halen op dit punt. Zonder slag of stoot zal dat niet gaan, gezien de afspraken die zij met hierover met de PvdA hebben gemaakt. PvdA’er Bouwmeester zegt echter ‘pal achter de intentie van het regeerakkoord te staan’. De discussie moet zich volgens haar richten op de instrumenten die gemeenten voorhanden hebben om overlastgevende coffeeshops te kunnen sluiten. ‘Daarmee los je de problemen beter op dan met een passer een lijntje te trekken.’
Ook de VNG mengt zich in de discussie. Zij roept de Kamer op ruimte te bieden aan alternatieve maatregelen om het drugsgebruik terug te dringen. Daarbij denkt de belangenclub van gemeenten aan het sluiten van convenanten met scholen en het veranderen van openingstijden van coffeeshops zodat deze alleen nog in de avonduren open zijn, als de scholen toch dicht zijn. In de brief die de VNG in december naar de Kamer stuurde – voorafgaand aan het drugsdebat dat deze week plaatsvond, maar dat eigenlijk al in januari op de agenda van het parlement stond – wijst ze erop dat bijna 80 procent van de gemeenten een afstandscriterium hanteert. Zo ook in Den Haag, waar coffeeshops zich sinds 1999 niet meer in de buurt van scholen uit het voortgezet onderwijs mogen vestigen. Gemeenteraadslid David Rietveld van GroenLinks is altijd tegen deze maatregel geweest. Hij vindt het een vorm van symboolpolitiek. ‘Het klinkt heel redelijk, geen coffeeshops in de buurt van scholen, maar het is onzin want elke coffeeshop die wiet verkoopt aan minderjarigen moet bij wijze van sanctie toch al gesloten worden.’ Rietveld is een van de initiatiefnemers van de website Wietkaart.nl, een antwoord op de CDA-campagne Wietvrij.nl waarmee de christen-democraten vorig jaar in kaart probeerde te brengen op welke plekken in Nederland coffeeshops in de nabijheid van scholen zijn gevestigd. Volgens Rietveld heeft het CDA een geheime agenda. ‘De eerste stap is het verbieden van coffeeshops rond scholen, maar als je dat strikt hanteert, blijft er geen coffeeshop over, net zoals het CDA eigenlijk wil.’
De Dienst Onderzoek en Statistiek van de gemeente Amsterdam becijferde dat 93 procent van de 234 coffeeshops in Amsterdam moeten verdwijnen als er een afstandscriterium gaat gelden voor coffeeshops in de buurt van zowel scholen in het voortgezet onderwijs als in het basisonderwijs. Er zouden er dan slechts 16 overblijven, waarvan de meeste rond het Rembrandtplein. In Rotterdam zullen er, na het instellen van een criterium, nog maar 2 van de 62 coffeeshops overeind blijven. Critici vrezen dat softdrugs dan in het illegale circuit zullen verdwijnen, met alle gevolgen van dien.

Verschenen in PM, 7 maart 2008