Ook na het zomerreces gaat PM regelmatig op bezoek bij Roel Bekker, die als SG Vernieuwing Rijksdienst verantwoordelijk is voor een kleinere én betere overheid. Bekker is net terug van een werkbezoek aan Canada.

Hij heeft nog een beetje een jetlag en was deze ochtend tien minuutjes te laat voor zijn afspraak van acht uur. ‘ Vergeten de wekker te zetten,’ lacht de SG. Een uur later zit PM bij hem aan tafel. Op een congres van het Institute for Public Administration (IPAC) in Fredericton, New Brunswick, in het oosten van Canada, hield Bekker de Joseph Galimberti Memorail Lecture. Bekker was ‘zeer vereerd’ dat zijn presentatie onder deze noemer werd aangekondigd. ‘Niet dat ik Galimberti [jarenlang directeur van IPAC tot hij in 2006 plotseling overleed, CC] persoonlijk heb gekend, maar ik heb natuurlijk wel veel over hem gelezen.’
De speech van Bekker droeg de titel How to change a tulip into a rose. Een aardig verhaal, zo vindt hij zelf. ‘De tulp staat symbool voor de oude overheid: een beetje saai en alleen mooi in grote aantallen,’ aldus Bekker. ‘De roos daarentegen is een subtielere bloem die in veel verschillende vormen voorkomt. Een roos is flexibel: een enkele roos is mooi, maar een boeket ook. Kortom, de roos staat symbool voor de overheid die we willen creëren: kleiner, kwalitatief hoogwaardig, flexibel en zelfs een beetje stekelig, als het moet.’
Bekker kreeg veel complimenten over zijn lezing. Hij was dan ook zo slim geweest twee (nep)bloemen mee te nemen. En dus was hij in de wandelgangen al snel ‘de man van de roos en de tulp’. Bekker: ‘Men vond het een heel herkenbaar verhaal. De Canadese ambtelijke cultuur is vergelijkbaar met die van ons. Zij hanteren dezelfde normen en hebben dezelfde opvattingen over het vak.’ Een programma zoals het zijne hebben ze in Canada op dit moment niet. ‘Ze zijn wel wat afgunstig op dat van ons,’ vertelt Bekker. ‘Dergelijke programma’s hebben ze in Canada wel gehad, maar het gaat er daar heel wat rauwer aan toe. Halverwege de jaren negentig hebben ze een grote afslanking doorgevoerd. Binnen een jaar was de ambtelijke dienst met 25 procent ingekrompen, maar dat is er in de loop der jaren ook allemaal weer bijgekomen.’ Waarmee de SG maar wil zeggen dat de Canadezen wel wat van Nederland kunnen leren. ‘Bij ons is het toch meer onderdeel van een strategie, die gedragen wordt door de ambtenaren zelf.’
Toch kan Den Haag ook nog wel wat opsteken van de Canadese publieke sector, vervolgt Bekker. ‘Zij hanteren heel goede procedures voor de transparantie van het resultaatgericht werken. Het is voor een ambtelijk manager helder waarvoor hij verantwoordelijk is. Doet hij het niet goed, dan krijgt hij een tik op zijn neus. Bij ons is het lang niet zo duidelijk hoe de verantwoordelijkheden liggen en dus is het niet zo makkelijk iemand daarop aan te spreken.’ De delivery- methode is een stap in de goede richting, meent Bekker. ‘Maar die mag nog wel een extra slag maken.’

Verschenen in PM, 11 september 2009