Afgelopen zondag heb ik de tweede aflevering van De oorlog gezien, de televisieserie die de NPS momenteel uitzendt. Daarin wordt een heel ander beeld van die tijd geschetst dan ik vroeger tijdens geschiedenisles heb geleerd. Dat Nederland zo gedwee reageerde op de bezetting is, voor zover ik weet, nog nooit zo duidelijk in beeld gebracht.

Interessant is de rol die de Nederlandse overheid in die periode speelde. In de uitzending van zondag vielen twee topambtenaren op: Karel Frederiks, op dat moment secretaris-generaal van het ministerie van Binnenlandse Zaken, en Jacobus Lentz, die destijds leiding gaf aan de Rijksinspectie van het Bevolkingsregister. Onder verantwoordelijkheid van Frederiks heeft Lentz in de beginjaren van de oorlog het persoonsbewijs ontwikkeld. We weten allemaal waar dat uiteindelijk toe geleid heeft.

In PM is eerder dit jaar een drieluik verschenen over ambtenaren in oorlogstijd. Een indrukwekkende serie, die nog altijd is na te lezen op onze website. Nu het twintig jaar geleden is dat de Berlijnse Muur viel, zijn we opnieuw de archieven ingedoken. Dat heeft geresulteerd in een prachtige reconstructie over de laatste maanden van de Muur: hoe beleefde Den Haag de Duitse omwenteling? Zelf was ik in 1989 dertien jaar oud. Ik heb dus wel iets meegekregen van de Val van de Muur, maar veel bewuste herinneringen aan dit historische hoogtepunt heb ik niet. Dat is wel anders voor de diplomaten Egbert Jacobs en Harm Hazewinkel, die zaten er destijds met hun neus bovenop. Het tweetal is inmiddels gepensioneerd, maar kan er nog kleurrijk over vertellen. U leest het allemaal in de PM van deze week. Over twee weken komt het onderwerp nog een keer terug: de gevolgen van de Wende voor de Haagse departementen komen aan bod in deel II.

PM.nl, 4 november 2009