In het kader van het programma Overheid voor de Toekomst vinden de komende maanden talloze discussies plaats. De aftrap werd vorige week gegeven tijdens de jaarlijkse bijeenkomst van de secretarissen-generaal, de SGO-conferentie.

Building the best public service of the world, zo luidde het ambitieuze thema van de SGO-conferentie. De ochtend erna zit mede-organisator Erik Schreijen met een grote stapel papieren voor zijn neus. Het zijn de aantekeningen die de secretarissen-generaal en de aanwezige ambtenaren hebben gemaakt tijdens de bijeenkomst. ‘Ik heb nog geen tijd gehad het allemaal door te nemen,’ zegt Schreijen lachend. De komende weken gaat hij eens goed kijken welke oplossingen er zijn verzonnen voor de dertien uitdagingen die Schreijen en zijn team van het programma Overheid voor de Toekomst de SG’s tijdens de conferentie hebben voorgelegd (zie kader). Met deze informatie worden de discussies gevoed die tot mei 2010 door het programma worden geëntameerd.

Hoe denken de SG’s de beste overheid ter wereld te worden?
‘Dat zal nog moeten blijken natuurlijk. We hebben hen tijdens de conferentie gevraagd voor elk van de dertien uitdagingen drie oplossingen te bedenken, plus een vervolgstap.’

Een tip van de sluier?
‘Er zit een enorme asymmetrie tussen de wijze waarop de overheid communiceert en de manier waarop burgers met elkaar communiceren. Kijk naar wat er nu gebeurt met de griepprik. In de samenleving heerst een heel andere dynamiek. De overheid heeft moeite daarop in te spelen. Dat zit hem vooral in de snelheid waarop gereageerd kan worden. Een van de thema’s waar de SG’s zich gisteren over gebogen hebben is ICT. Daar zie je dat ook. De overheid is geneigd nieuwe ICT-instrumenten te bedenken om de burger beter te bedienen, maar de implementatie duurt zo lang dat we tegen die tijd alweer een aantal ontwikkelingen hebben gemist. We moeten ons aanpassen aan de snelheid van de samenleving, dat is een van de dingen die ik gisteren heb gehoord.’

Maar dat is toch niet nieuw?
‘Nee, dat klopt. Ik heb al veel discussies meegemaakt en een aantal punten keert vaak terug. Maar het is goed het nog eens te benoemen en vooral dat wordt gezegd dat er ook iets mee gedaan moet worden. Daar begint het toch mee.’

Jullie hebben het thema van de SGO-conferentie bewust in het Engels geformuleerd. Waarom?
‘Omdat we de strijd met Australië willen aangaan. Premier Rudd heeft onlangs uitgesproken de beste overheid ter wereld te willen worden. Daarbij willen wij niet achterblijven.’

In welk opzicht is Australië een voorbeeld voor Nederland?
‘Ze zijn daar veel verder met Government 2.0. Hier hebben we wel het programma Ambtenaar 2.0, maar echt op een innovatieve manier burgers betrekken bij beleidsontwikkeling, daar zij een stap verder mee.’

In de slotspeech hield André van der Zande van LNV een pleidooi voor een nieuwe contractvorm. Hij vindt dat moet worden nagedacht over de mogelijkheid ambtenaren af te rekenen op prestatie. Wat vindt u daarvan?
‘De SG zei allereerst dat ambtenaren meer ruimte moeten krijgen. De inhoud moet weer voorop staan. Daar ben ik natuurlijk een groot voorstander van. Je moet wel oog houden voor de politiek-bestuurlijke omgeving waarin we ons bewegen. Uiteindelijk werken we voor een bewindspersoon, we zijn geen ondernemers.’

In mei 2010 wilt u klaar zijn. Wat ligt er dan?
‘We hebben net onze website gelanceerd en daar zullen we zoveel mogelijk uitkomsten van de discussies publiceren. Maar daar wil ik het niet bij laten. Ik wil graag een document maken waarin alle ideeën zijn vastgelegd over de vraag hoe we de beste overheid ter wereld kunnen worden. Wat er daarna mee gebeurt, daar heb ik geen invloed op, dat is onmogelijk. Dat zie je ook aan de vernieuwingsoperaties uit het verleden. Die kunnen zomaar tien jaar slapen totdat iemand met een taak als Roel Bekker zo’n rapport weer eens tevoorschijn haalt. Niet dat ik de ambitie heb dat mijn rapport in een la verdwijnt, zeker niet. Ik zie het meer als een catalogus van vernieuwing en daar hoort dit dan ook in.’

DERTIEN UITDAGINGEN VOOR DE TOEKOMST

1. Hoe goed is de Nederlandse overheid?
2. Van welke landen kunnen we wat leren?
3. Welk personeelsbeleid moeten we voeren?
4. De ambtenaar permanent in opleiding?
5. De arbeidsvoorwaarden van de ambtenaar
6. Organisatie van de rijksoverheid
7. Sociale innovatie
8. Hoe kunnen we onze internationale oriëntatie versterken?
9. Kennis voor beleid
10. Politiek-ambtelijke verhoudingen
11. Nieuwe werkwijzen
12. Communicatie
13. ICT in de samenleving

www.overheidvoordetoekomst.nl

Verschenen in PM, 20 november 2009