De Europese Commissie zint op een richtlijn om klanten in de prostitutie strafrechtelijk te vervolgen. Judith Sargentini, Europarlementariër namens GroenLinks, signaleert dat het conservatisme momenteel om zich heen slaat in Brussel. In de nieuwe Europese leiding heeft zij weinig fiducie. ‘Barroso heeft alle commissarissen die goed functioneerden op een andere plek gezet, met Neelie Kroes als beste voorbeeld.

Het is de maandag na het bewuste weekend waarin Balkenende-IV ten einde kwam. Het regent al de hele ochtend, maar bij Judith Sargentini binnen, in een jaren tachtig-appartement in Amsterdam-Oost, is het behaaglijk. Ze is nu een half haar aan de slag als delegatieleider van GroenLinks in het Europees Parlement. Hoewel dit de aanleiding is voor het gesprek, kunnen we natuurlijk niet om de actualiteit heen. Waar was Sargentini toen het kabinet viel? ‘Ik ben vrijdag rond twaalf uur naar bed gegaan en heb nog een half uurtje naar de radio geluisterd,’ vertelt de Europarlementariër. ‘Op een gegeven moment was ik er wel klaar mee en ben gaan slapen. ’s Ochtends tegen acht uur werd ik wakker en heb direct de radio aangezet. Toen was het dus gebeurd.’

Had u verwacht dat het kabinet zou vallen?
‘Ja, het hing natuurlijk al maanden in de lucht. Maar de laatste dagen verwachtte ik het zeker. Ik neem aan dat de PvdA het erop aangestuurd heeft vanwege de gemeenteraadsverkiezingen. Ik vraag me alleen af of het ook iets gaat opleveren. Of de wet dat wie breekt betaalt, niet gewoon opgeld doet.’

De PvdA is wat u betreft de schuldige?
‘Nee, schuldig zijn ze allemaal. Of eigenlijk: allebei. Laat ik de ChristenUnie maar buiten beschouwing laten. Het is dan nu Uruzgan, maar we hebben natuurlijk ook ellende gehad over het onstlagrecht en de AOW. Uiteindelijk is de hele boel geklapt op een te groot verstandshuwelijk. En laten we wel wezen: Balkenende is niet een grote ster in teambuilding.’

Is GroenLinks nu wel klaar om te regeren?
‘Absoluut. De verkiezingen zijn in juni, iets eerder dan we dachten. Landelijk worden we nog steeds als een kleine oppositiepartij gezien, maar lokaal zijn we een gevestigde bestuurderspartij, zeker in de Randstad. Daar ben ik trots op. Het is logisch dat we willen meeregeren.’

Drie jaar geleden was er kritiek – ook uit eigen kring overigens – op het feit dat Halsema niet wilde regeren. Is er in die drie jaar tijd zoveel veranderd?
‘Toen waren we niet nodig, net als de SP. Wij zijn geen partij die in het midden zit. D66 kan sociaaleconomisch gezien alle kanten op. Dat kunnen en willen wij niet. Ik weet dat Femke destijds gesprekken heeft gevoerd, maar die waren nauwelijks serieus te nemen.’

U zit nu een half jaar in het Europees Parlement. Hoe is dat na tien jaar Amsterdamse gemeenteraad?
‘Het is hartstikke leuk. Wel wennen natuurlijk. Ieder parlement heeft zijn eigen spelregels. Het Europarlement is groot en ik maak deel uit van een meertalige fractie waarbij je verschillen in interpretatie en visie hebt. Dat is nogal schipperen, maar tegelijkertijd erg spannend. Je hebt hier geen oppositie-coalitie. Je moet met de mensen die het met je eens zijn proberen een meerderheid te krijgen. Wat overigens niet eenvoudig is, want het parlement is wel naar rechts opgeschoven.’

Waar merkt u dat aan?
‘We hebben laatst gestemd over vrouwenrechten. Het ging om het recht op abortus, gelijke beloning voor vrouwen en mannen en nog een hele trits voorstellen. Een clichématige resolutie zou je zeggen, maar dat blijkt geenszins het geval. Op het voorstel om vrouwen en mannen gelijk te belonen worden gewoon amendementen ingediend. Dat laat maar weer zien wat een conservatieve toestand het hier is.’

Had u dat niet verwacht?
‘Niet in deze mate, nee. Dat de christendemocraten nog wat aan het recht op abortus willen sleutelen, begrijp ik wel. Maar dat je het aandurft te ontkennen dat vrouwen lager betaald worden en daar geen probleem van willen maken, dat snap ik niet. Het sterft in die delegatie nota bene van de vrouwen, die vinden dat blijkbaar ook allemaal. Natuurlijk is het voor een deel ook het politieke spel dat gespeeld wordt. Wat vecht je uit in je eigen fractie? Wanneer stem je mee, terwijl je er eigenlijk anders over denkt maar geen dissident wilt zijn? Dat komt bij de christendemocraten veel voor.’

En in uw eigen fractie?
‘Ook wel, maar een stuk minder. Wij stemmen het meest gelijkluidend. Dat is logisch, want wij vinden elkaar op een duidelijk dossier. Hoe meer je naar het midden toe zit, des te meer nuance je in je eigen gedachten hebt.’

Als enige fractie hebben de Groenen tegen de nieuwe Europese Commissie gestemd.
‘Dat klopt, hoewel we een aantal individuen wel heel goed vinden. In eerste instantie waren we al helemaal niet blij met het feit dat Barroso aanblijft. Hij heeft totaal niet laten zien dat hij kan doorpakken en heeft geen antwoord op de economische crisis en de klimaatcrisis. Hij heeft alle commissarissen die goed functioneerden op een andere plek gezet, met Neelie Kroes als beste voorbeeld. Het gevolg is dat het binnen de commissie meer om Barroso gaat. Hij heeft op deze manier meer macht naar zich toegetrokken. Vandaar dat wij niet konden instemmen met de nieuwe commissie.’

Dat heeft geen enkele zin gehad, Barroso-II ging evengoed van start.
‘Je moet het in Europees perspectief zien. In Nederland is het gek als je zegt dat de stem van de Groenen niet uitmaakt, omdat er toch geen meerderheid voor is. Maar het Europees Parlement is niet de Nederlandse polder. Daar komen verschillende politieke culturen samen. In Frankrijk zou het heel raar zijn de commissie gedoogsteun te geven, als je het er niet mee eens bent, terwijl dat in Nederland een normale gang van zaken is. Ik moet daar overigens wel aan wennen. Ik ben met een polderbril op uit de Amsterdamse gemeenteraad gekomen. In het Europarlement hoeven we niet te polderen, dat is ook wel prettig.’

Met welk dossier bent u momenteel bezig?
‘Ik ben schaduwrapporteur op het onderwerp mensenhandel. Er moet een nieuwe richtlijn komen om slachtoffers van mensenhandel beter te beschermen. Daar heb ik me in vastgebeten. De rapporteur is een Zweedse sociaaldemocraat die het beste met de slachtoffers voor heeft, maar wel een Zweedse opinie heeft over prostitutievraagstukken. Het overgrote deel van de verhandelde vrouwen zijn vrouwen voor de prostitutie. De rapporteur is ervan overtuigd dat als je de gebruiker van de diensten van een prostituee bestraft en de vraag ernaar weet te verminderen, daardoor de handel in mensen wordt beperkt. Daarin verschillen we van mening. Ik denk niet dat je de vraag naar prostitutie kunt laten afnemen en dat helpt ook helemaal niet in de empowerment van de slachtoffers.’

Toch moeten jullie samen met een voorstel komen. Hoe lost u dat op?
‘We zijn aan de slag gegaan met de onderwerpen waarover we wel hetzelfde denken. Gratis rechtshulp, niet alleen maar rechtshulp bieden als het slachtoffer helpt bij het vinden van de dader, een goede verblijfsvergunning, dat soort zaken. Het lastige gedeelte hebben we geparkeerd, daar komen we later wel op terug.’

Toch een beetje polderen dus?
‘Ja, in dit geval wel. De Europese Commissie zal straks met een richtlijn komen waarin naar alle waarschijnlijkheid staat dat hoerenlopen gecriminaliseerd moet worden. Ik wil dat er uit hebben, maar ik wil wedden dat mijn Zweedse collega dat erin wil hebben en zelfs nog wat aanscherpen. Dat zien we tegen die tijd wel.’

Ziet u dat met vertrouwen tegemoet?
[Lacht] ‘Nee! We mogen uiteindelijk blij zijn dat we op een compromis uitkomen dat lidstaten zelf mogen besluiten of ze het bezoek aan een sekswerker strafbaar stellen.’

Kunt u daar dan tevreden over zijn?
‘Ik ben met een heleboel dingen niet tevreden. Dat Europese asielzoekers door de Dublin Declaratie van hot naar her worden gesleept, vind ik helemaal niets. Maar je kunt aan de zijlijn blijven staan en schreeuwen dat het schip moet keren, of je kunt proberen het een beetje bij te sturen. Zo zit ik politiek in elkaar. Ik weet wat ik wil en ik zoek daarnaar. Bij mij is het glas halfvol.’

Tot slot wil ik nog even terugkomen op een lokale aangelegenheid: het gedoe rond de aanleg van de Noord-Zuidlijn in Amsterdam. U zat in de gemeenteraad op het moment dat de beslissing genomen werd. Geert Dales is volgens u hoofdschuldige en voor die uitlating wil hij u laten horen.
‘Dales slaat momenteel als een dolle om zich heen. Dat moet hij vooral doen, ik voel me niet aangesproken. Wij waren destijds tegen de Noord-Zuidlijn omdat we voorzagen dat het veel duurder zou worden dan Dales aangaf.’

Wat vindt u ervan dat de aanleg wordt voortgezet?
‘Daar ben ik het mee eens, dat kan niet anders. Zand in de gaten gooien en flink aanstampen is geen optie. Amsterdam heeft daarbij wel hulp nodig van het rijk. De huidige constructie dat de stad alle meerkosten draagt, is niet houdbaar. De rijksoverheid moet dus bijspringen.’

Wanneer gaat de metro rijden, denkt u?
‘Daar ga ik geen voorspelling over doen. Ik wacht ook nog steeds op het vlekkeloos rijden van de HSL naar Brussel.’

++++++++

Judith Sargentini (1974) zit namens GroenLinks in het Europees Parlement, waar ze zich bezighoudt met burgerlijke vrijheden, justitie en ontwikkelingssamenwerking. Tot juni 2009 was zij fractievoorzitter in de gemeenteraad van Amsterdam. Eerder was Sargentini lobbyist bij het Nederlands instituut voor Zuidelijk Afrika en werkte ze als consultant bij de Europese alliantie van ontwikkelingssamenwerkingsorganisaties Europstep.

Verschenen in PM, 5 maart 2010