Na vijf jaar neemt directeur Ludolf van Hasselt afscheid van de Nederlandse Vertegenwoordiging van de Europese Commissie. PM spreekt hem daags voor zijn vertrek, eind september. ‘Europa is als een bitterbal: erg lekker om te consumeren op een terrasje in de zon, maar je wilt niet weten hoe hij gemaakt is.’

U gaat weer terug naar Brussel waar u al eerder gewerkt hebt. Wat gaat u precies doen?
‘Ik ga aan de slag bij het DG Communicatie, dat verantwoordelijk is voor alle communicatie over Europa vanuit de Europese Commissie Mijn taak behelst de informatie aan het college van Eurocommissarissen over wat er in de lidstaten gebeurt. Daarbij gaat het om wat er in de kranten staat, hoe de publieke opinie zich ontwikkelt en welke politieke ontwikkelingen er zijn. Ik ga me bezighouden met de coördinatie van die rapportages aan Brussel.’

In 2005 kwam u naar Nederland, dat was vlak na het referendum over de Europese Grondwet. Wat trof u aan?
‘Ontreddering! Niet alleen de regering, maar iedereen die zich professioneel met Europa bezighield was geschokt over wat er gebeurd was. We waren altijd het meest pro-Europese land van de EU en ineens oordeelden we in meerderheid negatief over het nieuwe verdrag.’

Is de sfeer in Nederland wat Europa betreft nu wezenlijk anders dan toen u hier begon?
‘Het is inmiddels wel wat gestabiliseerd. In politiek Den Haag wordt wat rationeler gedacht over Europa. Men is wat voorzichtiger in de standpunten die worden ingenomen. We hebben de tijd ook mee. Europa heeft de argumenten aan haar zijde. Nederland verdient er veel geld aan en het geeft ons een stem in de wereld. Europa beschermt ons tegen de negatieve gevolgen van globalisering en vergrijzing. Als Europa er niet was, dan zou het uitgevonden moeten worden, zeg ik altijd maar.’

U schetst wel een heel positief beeld. Dat is toch niet hoe Nederlanders ernaar kijken?
‘De politiek en de burgers zijn rationeel genoeg om de voordelen van Europa te zien, hoewel het niet meer de warme liefde van vroeger is. Wij moeten met goede argumenten komen en scherp neerzetten waarom Europa goed voor ons is. Dat je goedkoper internationaal kunt bellen en dat het makkelijker is om over de grens te studeren, vindt iedereen natuurlijk prima. Maar zodra het gaat om de machinerie die ervoor nodig is om dit soort zaken te regelen, haken mensen af. Het is als een bitterbal: erg lekker om te consumeren op een terrasje in de zon, maar je wilt niet weten hoe hij gemaakt is.’

Eerder heeft u op het ministerie van Verkeer en Waterstaat gewerkt. Leeft Europa onder ambtenaren?
‘Het is niet meer zo dat er op een departement maar één ambtenaar is die zich in een afgesloten kamertje met Europa bezighoudt. Bij de meeste ministeries krijgt iedereen met Europa te maken. Een probleem is wel dat ambtenaren vaak van baan wisselen, dus dan komt er weer een nieuwe, jonge ambtenaar die van niets weet en beginnen we weer van voren af aan. Het is niet zo dat de kennis over Europa onder rijksambtenaren slecht is, maar het vraagt wel aandacht en we moeten er doorlopend mee bezig zijn. Het is belangrijk dat iedereen weet hoe het werkt.’

En hoe zit dat met ambtenaren bij gemeenten en provincies?
‘Daar is de kennis over en belangstelling voor Europa een stuk slechter. Gemeenten hebben minder met de EU te maken waardoor het kennisniveau afneemt. Het komt nogal eens voor dat gemeenten een excuustruus voor Europa hebben, en dat is niet goed. Dit hangt samen met de belangstelling die bestuurders hebben. Als zij zich er bewust van zijn hoe belangrijk Europa is, dan gaat het hele ambtelijke apparaat zich erop richten. Bij de decentrale overheden blijft het nogal eens steken in subsidietrajecten. Als het om geld gaat, zijn we in Nederland natuurlijk haantje de voorste. Maar Europa is op veel meer van invloed, denk alleen al aan milieuwetgeving en aanbestedingsregels.’

Heeft u nog een tip voor uw opvolger?
‘Blijf vooral niet in Den Haag. Er gebeurt zoveel op alle mogelijke niveaus dat van belang is voor Brussel en waar de EU van invloed op is. Ga veel het land in, is mijn advies.’

Verschenen in PM Public Mission, 8 oktober 2010