‘In zekere zin hebben ze wel geluisterd naar mijn advies,’ stelt Roel Bekker, voormalig SG Vernieuwing Rijksdienst, genoegzaam vast. ‘In alle verkiezingsprogramma’s werd gerept over het terugbrengen van het aantal departementen naar zes of zeven en we gaan nu van dertien naar elf.’ Bekker heeft altijd geroepen dat een grootschalige herindeling van de Haagse departementen onlogisch zou zijn, aangezien landen met een goed functionerende overheid, zoals Zweden en Canada, minstens twaalf of dertien departementen hebben.

‘In zekere zin hebben ze wel geluisterd naar mijn advies,’ stelt Roel Bekker, voormalig SG Vernieuwing Rijksdienst, genoegzaam vast. ‘In alle verkiezingsprogramma’s werd gerept over het terugbrengen van het aantal departementen naar zes of zeven en we gaan nu van dertien naar elf.’ Bekker heeft altijd geroepen dat een grootschalige herindeling van de Haagse departementen onlogisch zou zijn, aangezien landen met een goed functionerende overheid, zoals Zweden en Canada, minstens twaalf of dertien departementen hebben.

Dat Vrom en Verkeer en Waterstaat zijn samengevoegd tot een nieuw ministerie van Infrastructuur en Milieu is ‘een logische keuze’, aldus Bekker. Hij ziet het klimaatbeleid, dat ook bij IenM is ondergebracht, wel als dissonant – ‘het heeft wat weinig met ruimte en infrastructuur te maken en staat dichter bij energie’ – maar plaatst meer kanttekeningen bij de fusie tussen Economische Zaken en Landbouw. ‘Dat zijn twee nogal ongelijksoortige organisaties.’ Een ‘hele klus’ voor minister Verhagen, meent Bekker. ‘Landbouw is twee keer zo groot, dat ministerie is voor een bewindspersoon altijd heel bewerkelijk. Je kunt wel zeggen dat je er een staatssecretaris voor hebt, maar in Brussel gaat het er uiteindelijk toch om wat de minister doet.’ Als het aan Bekker had gelegen waren deze twee departementen apart van elkaar blijven bestaan. ‘Het kabinet had zijn aandacht beter eerst kunnen richten op het versterken van Economische Zaken. En niet door er een veel groter deel aan toe te voegen.’ De afgelopen jaren heeft EZ nogal wat aan invloed verloren. Financiën en SZW zijn een steeds belangrijkere rol gaan spelen op financieel-economisch terrein. ‘Er is ook wel voor gepleit EZ helemaal op te heffen,’ zegt Bekker. ‘Er is nu gekozen voor een soort tussenvorm, maar dat is niet de makkelijkste weg.’

Het nieuwe kabinet wil 1,8 miljard euro op de rijksoverheid bezuinigen. ‘In het Engels heb ik het laatst manageable genoemd,’ zegt Bekker. ‘Het is te doen, zullen we maar zeggen.’ Er is echter wel een ‘heel goed plan nodig én grote discipline aan politieke zijde’, vervolgt de oud-SG. ‘Er moet echt eerst gekeken worden naar de taken en vervolgens naar het aantal ambtenaren dat daarvoor nodig is. Gelukkig staat dit letterlijk in het regeerakkoord.’

Over het verdwijnen van het dubbele slot – ‘de koppeling minder geld én minder ambtenaren’– wil Bekker niet veel kwijt. ‘Het aantal ambtenaren wordt niet meer als relevant opgevoerd. Het gaat nu om een integrale management-afweging, dus om het totaal van de middelen. Aan departementen wordt overgelaten hoe ze gaan besparen: op personeel, huisvesting of ict bijvoorbeeld. Er wordt wel gesproken over een kleinere overheid, maar de maatstaf is het budget. Het gaat erom dat de overheid goedkoper wordt. Dat zou zelfs gepaard kunnen gaan met meer ambtenaren.’

Verschenen in PM, 5 november 2010