Ze hebben de meest ambitieuze ambtelijke posten voor de komende vier jaar. Siebe Riedstra en Chris Buijink, beiden nog maar net aan het werk als SG op respectievelijk Economische Zaken, Landbouw en Innovatie en Infrastructuur en Milieu, als PM ze spreekt over ambities, tradities, gevoeligheden en de nieuwe taakstelling.

In de eerste week in zijn nieuwe functie als SG IenM en heeft Siebe Riedstra er al een omvangrijke kennis-makingstour op zitten. Als oud-SG van VenW krijgt hij de ambtenaren van Vrom erbij.

Hans van der Vlist was SG van Vrom. Heeft u de wedstrijd gewonnen?
‘Er was geen sprake van een competitie. Hans had al aangegeven dat hij geen kandidaat zou zijn. Hij zag het niet zitten vlak voor zijn pensioen aan een fusie van twee departementen van deze omvang te werken. Ik committeer me aan dit proces voor zeker vijf jaar. Het is een unieke kans om een modern eenentwintigste-eeuws ministerie te bouwen. We werken aan een boek waarvan we nog niet precies weten hoe het plot eruit ziet.’

U hebt deze week kennisgemaakt met de ambtenaren van Vrom. Hoe ging dat?
‘Ze hebben verteld over hun ambities en teleurstellingen, hun onzekerheden en emoties. Het viel me op dat alle ambtenaren die ik heb ontmoet een constructieve houding hadden en een hoge mate van professionaliteit tentoonspreidden.’

U gaat me niet vertellen dat u overal met alleen maar gejuich werd ontvangen?
‘Natuurlijk zijn er kritische vragen gesteld. Het is ook niet niets. Voor het eerst in dertig jaar wordt op zo’n grote schaal gereorganiseerd in Den Haag. We moeten ook even de tijd nemen voor een proces van rouwverwerking.’

Het FD sprak over een ‘vijandige overname’ van Vrom door VenW. Herkent u dat?
‘Bij een fusie van twee onderdelen vraagt iedereen zich af of hij voldoende herkenbaar met zijn kwaliteiten naar voren komt. Ik kan me voorstellen dat sommigen dat als vijandig ervaren. Maar dit gevoel wil ik omdraaien naar iets positiefs. We moeten intensief gaan samenwerken. Op veel afdelingen zijn de dwarsverbanden overigens al lang zichtbaar. We hebben in het verleden natuurlijk veel samengewerkt.’

De bewindslieden nemen hun intrek bij VenW op de Plesmanweg. Misschien heeft het daar iets mee te maken?
‘Daar is een duidelijke reden voor. In 2013 moet het Vrom-gebouw aan de Rijnstraat leeg zijn vanwege de renovatie. Het is de bedoeling dat we een paar jaar later met zijn allen in dat gebouw trekken. Om niet over twee jaar alweer te verhuizen, hebben de bewindslieden ervoor gekozen nu op de Plesmanweg hun intrek te nemen. De DG’s van het voormalige Vrom hebben hier overigens ook een kamer, dus zij kunnen meteen aan het werk.’

Er staat de overheid alweer een nieuwe taakstelling te wachten, terwijl de vorige nog niet is volbracht. Lastig in een tijd van fuseren?
‘Wat de taakstelling betreft lopen beide departementen tot eind 2010 op schema. Volgend jaar moeten er nog flinke inspanningen geleverd worden.’

Minister Donner stuurde onlangs een brief naar de Kamer over de taakstelling van Vrom. Er zou geld uit het Waddenfonds zijn geleend om personeelskosten te betalen. Is dit wat je noemt een lijk in de kast?
‘Nee, welnee. Dat zou de suggestie wekken dat het niet bekend zou zijn, maar via de begroting van 2011 is het reeds aan de Kamer gemeld.’

Maar het is wel een erfenis waar u mee te dealen hebt?
‘Dat klopt. De taakstelling zal door de onderdelen afzonderlijk moeten worden opgelost. Afspraak is afspraak. Dat zal niet appeltje, eitje gaan. Het zal nog veel moeite kosten.’

Op zíjn eerste werkdag als SG van EL&I hield Chris Buijink een speech in de serre van het gebouw aan de Prins Clauslaan, waar in de loop van 2012 alle ambtenaren van het net opgerichte departement worden gehuisvest. ‘We zijn een nieuwe winkel aan het bouwen.’

André van der Zande was SG van LNV. Voor u ook maar meteen de vraag: heeft u de wedstrijd gewonnen?
‘Ik houd er niet van om te spreken in termen van winnen of verliezen. We hadden allebei aangegeven dat we de functie zouden willen als we ervoor gevraagd werden, maar wij maken zelf de keuze niet. Ik heb veel respect voor André. We hebben in de weken voorafgaand aan de fusie veel samen opgetrokken. Ik gun hem een mooie stap in zijn loopbaan.’

U heeft al kennisgemaakt met de voormalig LNV’ers?
‘De afgelopen week bestond uit veel eerste keren. Een ontmoeting met LNV-collega’s in de serre van het departement aan de Prins Clauslaan, een vergadering met beide ondernemingsraden, de bestuursraad kwam voor het eerst in gezamenlijkheid bijeen, we hadden een directeurenlunch met managers van EZ en LNV en de jongverenigingen van deze departementen organiseerden samen een borrel.’

Hoe zijn de reacties?
‘Het is heel belangrijk dat iedereen zich ervan bewust is dat er in het Koninklijk Besluit staat: de oude ministeries zijn opgeheven en er is een nieuwe opgericht. Met elkaar moeten we de kansen daarvan zien: hoe zet je zo’n ministerie op en hoe doe je dat op een goede manier?

Uw collega Siebe Riedstra heeft Ad van Luyn, de pSG van Vrom, aangezocht de fusie te leiden. U heeft Koos van der Steenhoven gevraagd voor die klus. Bewust iemand van buiten gekozen?
Ja, Koos is met ingang van heden onze projectdirecteur Samenvoeging. Met een tiental mensen gaat hij aan de slag met het integratietraject. We zijn een nieuwe winkel aan het bouwen, de toonbank staat er met bewindslieden erachter en de maatschappij wil bediend worden dus het werk moet doorgaan. Het leek mij goed om iemand van buiten hiervoor aan te trekken. Natuurlijk hebben we veel contact met onze collega’s van het andere nieuwe ministerie.’

Economische Zaken en Landbouw zijn twee nogal ongelijksoortige organisaties. Is het niet waanzinnig lastig die bij elkaar te brengen?
‘Dat ben ik niet met je eens. In 1905 is het ministerie van Handel, Nijverheid en Landbouw opgericht. Daarvan zie je nog allerlei symbolen terug in het gebouw aan de Bezuidenhoutseweg. In de afgelopen jaren is het departement meerdere malen uit elkaar getrokken en weer bijeen gebracht.’

U heeft niet alleen te maken met een fusie, er staat ook een fikse taakstelling voor de deur. Hoe gaat u daarmee om?
‘Voor alle ambtenaren breken onzekere tijden aan. Er waren twee SG’s en nu is er nog één. Dat geldt voor meer functies. Op veel plekken zijn er twee directeuren en twee teams, die op een of andere manier samengevoegd zullen worden. Daar moeten we zorgvuldig mee omgaan, maar ik kan niet voorkomen dat het pijn gaat doen.

Verschenen in PM, 5 november 2010