De Inspectieraad heeft haar nieuwe meerjarenprogramma af. Het kabinet moet er nog mee akkoord gaan, maar algemeen secretaris Jeroen Staal licht alvast een tipje van de sluier. Waar gaat de Inspectieraad, waar alle inspecteurs-generaal van de rijksinspectiediensten deel van uitmaken, zich tot 2015 op richten?

‘Het toezicht is volwassen geworden, we zijn door onze puberteit heen.’ Jeroen Staal, algemeen secretaris van de Inspectieraad, is duidelijk. ‘Het toezicht staat er echt beter voor dan een jaar of tien geleden. We spelen een meer volwaardige rol binnen de drie-eenheid beleid-uitvoering-toezicht, we richten ons toezicht meer risicogestuurd in, we zijn onafhankelijk in onze oordeelsvorming en we hebben inhoudelijk stappen gezet.’ Toch zijn de rijksinspecties er nog niet. ‘We zijn van een 5 naar een 6 of 7 gegaan,’ zegt Staal.

Om tot minimaal een 8 te komen, zal er een en ander moeten gebeuren. Een aantal ontwikkelingen dat onder de kabinetten-Balkenende is ingezet, wordt doorgezet: de inspectiediensten richten zich onverminderd op e-inspecties, heldere communicatie, professionalisering en effectmeting. Nieuw in het meerjarenprogramma is bijvoorbeeld het  verbeteren van de dienstverlening. Daarbij gaat het om een zogeheten Bewijs van Goede Dienstverlening dat een inspectiedienst zich kan verwerven. ‘Een aantal gemeenten doet dit al. Zij gaan in het gesprek met degenen die ze inspecteren en komen samen tot een normeringskader.’ Vervolgens wordt gemeten of de inspecterende gemeente aan die normen voldoet en als dat niet het geval blijkt, stelt de gemeente een verbeterplan op’ De rijksinspecties willen deze aanpak ook ter hand nemen, zegt Staal.

Een ander punt in het meerjarenprogramma is dat de Inspectieraad meer nadruk wil leggen op de maatschappelijke functie van het toezicht. ‘We zullen steviger over het voetlicht brengen dat toezicht een maatschappelijk toegevoegde waarde heeft.’ Daarnaast mogen we best laten zien dat onze samenwerking vruchten afwerpt, vervolgt Staal. ‘Je zou kunnen zeggen dat we wel iets meer aan onze eigen PR kunnen doen.’

Tot slot zijn de IG’s voornemens een position paper op te stellen. Daarin moet de rol van de inspectiediensten binnen de departementale setting helder worden. Hoeveel ruimte heeft een beleids-DG bij het opstellen van het finale inspectierapport? Mag hij een alinea schrappen? En moet een IG wel of niet bij de Bestuursraad aan tafel zitten? Dit zijn vragen die in dit document aan de orde zullen komen, zegt Staal. ‘In de relatie beleid-uitvoering-toezicht mogen de verantwoordelijkheden best nog iets duidelijker verwoord worden.’ Kortom, de rijksinspecties willen de buitenwereld graag laten weten welke positie ze innemen en waar hun invloed geldt. De ministerraad moet zich nog over het meerjarenprogramma buigen. Naar alle waarschijnlijkheid doet het kabinet dat op 8 juli tijdens laatste ministerraad voor het zomerreces.

Verschenen op PM.nl, 1 juli 2011