Het fusietraject van de provincies Noord-Holland, Utrecht en Flevoland wordt onverminderd voortgezet. Als het nu niet lukt, dan zal het de komende dertig jaar geen onderwerp van gesprek meer zijn, aldus minister Plasterk van BZK.

De bewindsman uitte dit dreigement afgelopen week tijdens een debat over de nota Bestuur in samenhang. Hij maakt zich zorgen over de positie van het middenbestuur en vreest dat ‘de gemeentelijke bestuurslaag tegen de provincie gaat aanschuren’.

Vooral de SP en het CDA zijn kritisch over de voorgenomen fusie tot de ‘megaprovincie’ en hebben dan ook liever dat het kabinet er vanaf ziet. De fusie bevindt zich midden in de zogeheten Arhi-procedure [Wet algemene regels herindeling, red.], zo hield de minister de Kamer voor. ‘Dit is niet het moment om ermee te stoppen. Ik vind dat onheus ten opzichte van de hele procedure en tegenover al die mensen die komen opdraven en hun zienswijze laten horen.’ Hij wil het debat over de fusie wel voeren, maar pas als het wetsvoorstel in de Kamer wordt behandeld.

D66-Kamerlid Schouw, wiens collega’s in de provincies ‘gematigd enthousiast’ zijn over de fusie, wees erop dat het onduidelijk is welke taken, bevoegdheden en budgetten de nieuw te vormen provincie krijgt. Hij pleit voor het opstellen van een inhoudelijke agenda waarin dit is opgenomen. Plasterk gaat daarin mee, maar benadrukte dat de provincies hierin het voortouw zullen moeten nemen. De suggestie van Schouw om hiervoor een kwartiermaker aan te stellen, vindt de minister een ‘interessante gedachte’, die hij aan het IPO zal voorleggen.

Uitstel
Tijdens de eerste fase van de herindelingsprocedure, het open overleg, heeft Plasterk een rondgang langs de provincies gemaakt en stuitte hij op nogal wat weerstand. Utrecht en Flevoland hebben inmiddels een referendum over de voorgenomen fusie aangekondigd. Desondanks zet de minister het traject voort, hoewel hij de invoering ervan met negen maanden heeft uitgesteld naar 1 januari 2016. Dat heeft als nadeel dat er een jaar na de statenverkiezingen in maart 2015 opnieuw verkiezingen uitgeschreven dienen te worden voor de nieuwe provincie. Plasterk erkent dat dit geen ideale situatie is, maar ‘het is niet anders’.

Landsdelen
De volgende stap is nu dat de minister een conceptwetsvoorstel ter inzage legt. Dat zal hij nog voor het zomerreces doen, schreef hij eind april in een brief aan de Kamer. In deze uitstelbrief stipt Plasterk ook de mogelijke fusie van andere provincies aan. Het kabinet heeft immers aangegeven dat het uiteindelijk toe wil naar vijf landsdelen. Daar lijkt de bewindsman van terug te komen. ‘De nu in gang gezette samenvoeging gaat terug op meer dan tien jaar discussie, rapporten, studies en plannen over versterking van het middenbestuur in de Randstad,’ schrijft hij. ‘Een dergelijk traject, inclusief initiatieven van onderop, heeft bij de andere provincies niet plaatsgevonden.’ Plasterk heeft signalen uit Friesland, Limburg en Noord-Brabant gekregen dat ze daar helemaal niet zitten te wachten op een fusie. Hij zegde de Kamer toe te inventariseren of er initiatieven zijn om tot de vorming van meer landsdelen te komen, ‘waarbij het kabinet de keuzes van de provincies zal respecteren’.

Verschenen in SC, 28 mei 2013