Het einde van het programma Ambtenaar 2.0 lijkt in zicht. Het plan dat Davied van Berlo en Marie Louise Borsje hebben opgesteld om het programma te financieren is door De Werkmaatschappij afgekeurd. ‘De business case biedt geen onderbouwing van een kostenneutrale dienstverlening op lange termijn.’

Zondagavond keek Davied van Berlo naar Zomergasten met Daan Roosegaarde. Hij raakte enthousiast over de ontwerper en de fragmenten van allerlei innovaties die hij liet zien. ‘Heerlijk om een avond de denkbeelden van de toekomst langs te zien komen,’ twitterde hij naar zijn bijna vijfduizend volgers. ‘Morgen is tegenstand en navelstaren weer troef,’ luidde deel twee van zijn tweet. Boem! Zoveel negativisme zijn we niet gewend van de programmamanager die al jarenlang het gezicht van Ambtenaar 2.0 is. Wat is het geval? Van Berlo en zijn compagnon Marie Louise Borsje hebben onlangs te horen gekregen dat de Werkmaatschappij, de organisatie waar ze zijn ondergebracht, geen toekomst meer ziet in het programma. Het tweetal had een half jaar de tijd gekregen een businessplan op te stellen, maar heeft nul op het request gekregen. ‘We vallen weer tussen wal en schip,’ aldus Van Berlo.

Het netwerk Ambtenaar 2.0 is in 2008 in het leven geroepen, waarna het een jaar later in het kielzog van het programma Vernieuwing Rijksdienst van secretaris-generaal Roel Bekker een programma is geworden. Van Berlo en Borsje begeleiden overheidsorganisaties in de netwerksamenleving. ‘Om de overheid beter, leuker en meer 2.0 te maken zijn initiatiefrijke ambtenaren nodig die over de grenzen van hun organisatie heen kijken en aan de slag willen met de nieuwe mogelijkheden en middelen,’ aldus de wervingstekst op de website. Van Berlo legt uit: ‘De actuele vraag is hoe de netwerksamenleving de overheid binnen kan kruipen. Kijk, we weten allemaal dat de overheid aan het veranderen is. Maatschappelijke problemen moeten worden opgelost met andere partijen, over organisaties heen en in samenwerking met de burger. Hoe zorgen we er nu voor dat we aansluiting vinden tussen de energie uit ons netwerk en de organisaties die met dergelijke vraagstukken worstelen?’

Niet levensvatbaar
Precies een jaar geleden werd de champagne nog ontkurkt, omdat het programma tijdelijk onderdak had gevonden bij De Werkmaatschappij. Het tweetal kreeg tot eind 2013 de tijd een businessplan op te stellen waaruit zou blijken dat ze zichzelf konden bedruipen. De ministeries van Economische Zaken en BZK stelden hiertoe voor twee jaar extra budget beschikbaar. ‘We hebben geprobeerd het plan toe te schrijven naar daar waar het geld zit, bij organisaties dus.’ Overheidsorganisaties kunnen voor een bepaald bedrag partner, deelnemer of sponsor worden van het programma. In ruil daarvoor krijgen de medewerkers toegang tot de bijeenkomsten en het netwerk Ambtenaar 2.0, waar inmiddels bijna tienduizend ambtenaren bij zijn aangesloten. Al naar gelang de hoogte van het bedrag (50.000, 25.000 of 5.000 euro) komt Van Berlo bijvoorbeeld langs voor een managementsessie waarin hij ingaat op de strategische vraag wat de netwerksamenleving voor de organisatie betekent en voorzien hij en Borsje de organisatie van adviezen over, onder meer, de belemmeringen voor 2.0-werken en te volgen trainingen.

Het mocht niet baten, de Werkmaatschappij keurde het plan af. ‘In het businessplan ontbreekt een marktverkenning en de dienstverlening vanuit Ambtenaar 2.0 is niet levensvatbaar neergezet,’ zo laat een woordvoerder van De Werkmaatschappij weten. ‘De business case biedt geen onderbouwing van een kostenneutrale dienstverlening op lange termijn en er wordt op dit moment niet voldaan aan gemaakte afspraken hierover.’

Meerwaarde
‘We weten zelf ook niet of het plan gaat werken,’ erkent Van Berlo, die aangeeft eigenlijk alleen geld voor twee fte nodig te hebben. ‘Ik snap wel dat het crisis is, maar er moet ook ruimte zijn voor vernieuwing, zeker bij de overheid.’ Hamvraag is natuurlijk of de meerwaarde van Ambtenaar 2.0 wel gezien wordt. Anders zou het toch wel ergens onderdak kunnen vinden? ‘Ik denk dat iedereen het programma heel waardevol vindt,’ zegt Van Berlo. ‘Het probleem is alleen dat niemand zich eigenaar voelt. Wij leggen de verbinding tussen al die verschillende organisaties en niemand voelt zich verantwoordelijk.’ Het tweetal gaat nu de boer op. ‘We zijn overal een balletje aan het opgooien,’ zegt Van Berlo. ‘Hallo! Daar zijn we weer.’ De woordvoerder van De Werkmaatschappij laat weten dat afnemers van diensten vooralsnog niet hebben laten blijken dat zij voldoende financiële middelen beschikbaar willen stellen om Ambtenaar 2.0 kostenneutraal te laten functioneren. ‘Om die reden zal elders onderdak vinden ook lastig zijn.’

Van Berlo laat zich er niet door uit het veld slaan, maar vindt het tegelijkertijd lastig om aandacht te vragen voor de situatie. ‘Overal verliezen mensen hun baan, moet ik dan hard op de trom gaan slaan omdat die van mij op het spel staat?’ Tegelijkertijd gaat het volgens hem niet zozeer om zijn eigen baan – ‘hoewel dat persoonlijk wel een rol speelt natuurlijk’ – maar om het grotere geheel, om het voortbestaan van een programma dat volgens hem zijn waarde heeft bewezen. Vanaf 1 oktober heeft Van Berlo een paar maanden vrij – ‘dat was ik al van plan’ – en gaat hij naar Australië. Het zou zomaar kunnen dat hij bij terugkomst geen baan meer heeft. ‘Zo snel zal het niet gaan, denk ik, maar dat kan wel ja.’ Naast vakantie vieren zal hij dus ook moeten nadenken over de toekomst. Is een baan in het bedrijfsleven niet iets voor hem? ‘Ik sluit niets uit, maar mijn hart ligt wel bij de publieke zaak, dus ik hoop dat ik gewoon kan blijven.’

Verschenen op re.Public, 5 september 2013