Van de acht kandidaten voor de titel Jonge Ambtenaar van het Jaar 2014 zijn er nog vier over. re.Public was vrijdag aanwezig bij de selectiedag waar de genomineerden met elkaar de strijd aangingen voor een felbegeerde finaleplaats. Maarten Verkerk, Maarten Sinnema, Wybren Jorritsma en Ellemieke van Doorn kwamen als winnaars uit de bus.

Vrijdagochtend in alle vroegte zijn de acht kandidaten naar Haarlem gekomen waar ze ten kantore van JS Consultancy de hele dag aan allerlei opdrachten onderworpen worden. Ze voeren een persgesprek voor de camera, worden geïnterviewd en doen een schrijfopdracht. Na de lunch volgt een groepsopdracht en moeten de kandidaten ten overstaan van hun concurrenten een persoonlijke presentatie houden. Tussen de opdrachten door spreekt re.Public de kandidaten.

Tegen het persgesprek, waar de kandidaten voor de camera allerlei kritische vragen krijgen voorgeschoteld, ziet Patrick Choenni (31) niet op, zo vertelt hij terwijl hij nog een kop koffie inschenkt. Bij Defensie heeft hij al de nodige mediatraining gehad. Choenni is piloot en vindt vooral de veelzijdigheid van zijn werk bij Defensie leuk. ‘Je krijgt om de twee jaar de kans om ergens anders mee te vliegen,’ legt hij uit. Op dit moment werkt hij bij de eenheid die de kustwacht helpt bij het opvissen van mensen uit zee, volgend jaar staat de Apache-gevechtshelikopter op het programma. ‘Mogelijk ga ik dan op missie naar Mali,’ aldus Choenni. Als hij de titel Jonge Ambtenaar van het Jaar 2014 wint, wil hij zich hard maken voor de ambtenaren die in het veiligheidsdomein werken. ‘Een op de negen ambtenaren is werkzaam voor Defensie of de politie, mensen realiseren zich niet dat dit ook ambtenaren zijn. Dit domein wordt behoorlijk ondergewaardeerd.’

‘Hij kan van niets iets maken,’ zo vindt de direct leidinggevende van Maarten Verkerk (31), waarop hij hem nomineerde voor de verkiezing. Verkerk, werkzaam bij waterschap Aa en Maas als projectleider op het terrein van de zoetwatervoorziening, herkent zich hier wel in. ‘Dat lukt me aardig ja.’ Hij werkt veel in netwerken en weet uiteenlopende partijen bij elkaar te brengen. Nu er in de publieke sector minder geld te besteden is, is het belangrijk duidelijk te maken waar de overheid naar toe wil, vindt Verkerk. ‘Volgens mij moet de overheid meer gebruik maken van storytelling, van verhalen.’ Het persgesprek heeft hij net achter de rug – ‘Dat ging wel goed, denk ik’– en nu haast Verkerk zich naar de kamer waar hij de schrijfopdracht moet doen.

Zijn naamgenoot Maarten Sinnema (29) heeft de schrijfopdracht net achter de rug. De Diemense gemeenteambtenaar heeft de vraag moeten beantwoorden hoe hij zijn rol als Jonge Ambtenaar van het Jaar voor zich ziet, mocht hij de titel winnen. ‘Het valt me op  dat er heel veel gebeurt op het terrein van jonge ambtenaren,’ zegt Sinnema. Zelf is hij een van de initiatiefnemers van Jong Diemen en hij was vorig jaar betrokken bij de organisatie van de landelijke Jonge Ambtenarendag. ‘We weten echter helemaal niet van elkaar waar we mee bezig zijn, daar zou ik iets aan willen doen.’ Je kunt alles wel zelf bedenken, maar elders is vaak ook al over een bepaald probleem nagedacht, vervolgt hij. Na vier jaar als consultant gewerkt te hebben, solliciteerde Sinnema bij de gemeente Diemen. ‘Er gebeurt nu zoveel in gemeenteland,’ zegt hij enthousiast. ‘Het is heel leuk om ambtenaar te zijn. Je kunt boeiend werk doen. Dat plezier wil ik graag uitdragen.’ De verschillende organisaties denken volgens Sinnema nog wel teveel vanuit hun eigen deelbelang. ‘De schotten moeten weg, we moeten alleen nog maar met elkaar samenwerken. Dat probeer ik in Diemen zoveel mogelijk te doen.’

Tijmen Smit (34) is bij de gemeente Haarlemmermeer teammanager sociale dienstverlening en heeft zo’n twintig ambtenaren onder zich. Het is zijn eerste leidinggevende functie en de gemeente bevindt zich bovendien midden in een reorganisatie. ‘Ik ben niet grijs geworden, maar dat had zomaar gekund,’ zegt Smit lachend. Als hij de titel wint, wil hij zich inzetten voor een goede verdeling tussen systeemdenkers en ambtenaren die minder in systemen denken. ‘Het systeemdenken is momenteel nog dominant,’ vindt Smit. ‘Als een burger bij de gemeente aanklopt en hij is niet bij het juiste loket, dan sturen we hem naar een andere afdeling. Dat is gek, want dat systeem hebben wij bedacht, daar heeft die burger niets aan.’ Het interview heeft hij net achter de rug – ‘Dat was best pittig’ – en Smit maakt zich nu op voor het persgesprek.

Voor Imara Antonius (29) was het na haar studie internationaal recht duidelijk. Ze wilde wel bij de overheid werken, maar niet bij een organisatie als de Verenigde Naties. ‘Dat staat veel te ver weg van de lokale werkelijkheid,’ vindt ze. Als beleidsmedewerker maatschappelijke ontwikkeling bij de gemeente Utrecht probeert ze internationale mensenrechten te vertalen naar lokaal beleid. In september werd Antonius uitgeroepen tot beste Utrechtse Jonge Ambtenaar en nu hoopt ze door te gaan naar de landelijke finale. Als ze wint wil Antonius collega-ambtenaren trots maken over de rol die ze spelen in het waarborgen van mensenrechten. ‘Als ze niet weten wat dat inhoudt, leg ik het graag uit.’

Wybren Jorritsma (30) heeft architectuur en stedenbouw gestudeerd en is nu werkzaam als projectleider van de flexpool voor de provincie Friesland. Dat lijkt weinig met elkaar te maken te hebben, maar dat is volgens Jorritsma geenszins het geval. ‘Maatschappelijke betrokkenheid stond ook centraal in mijn studie, het heeft absoluut raakvlakken met wat ik nu doe bij de overheid.’ Dienstverlening richting de samenleving zit in zijn genen, vertelt Jorritsma. ‘Dat is ons bestaansrecht, daar zou elke ambtenaar zich bewust van moeten zijn.’ Hij zou dat, als Jonge Ambtenaar van 2014, graag willen uitdragen. Ondanks de forse bezuinigingen investeert de provincie nog steeds in jongeren. Het traineeprogramma, dat Jorritsma ook onder zijn hoede heeft, gaat in elk geval nog twee jaar door. ‘Dat vind ik wel knap, we nemen de komende jaren sowieso nog twintig net afgestudeerden aan, zegt hij terwijl hij zich spoedt naar de schrijfopdracht, de laatste exercitie voor de lunchpauze.

De 27-jarige Stefanie Schuddebeurs is de jongste genomineerde. Een paar jaar geleden kwam ze als trainee bij het ministerie van BZK binnen en inmiddels is ze er beleidsmedewerker doe-democratie. Schuddebeurs is genomineerd voor de verkiezing vanwege haar betrokkenheid als projectleider bij Borders to Cross, een internationale conferentie die eind oktober plaatsvond in Amsterdam. ‘Vijftien partijen, onder meer de ministeries van BZK, VWS en IenM, de Universiteit van Amsterdam en de gemeente Amsterdam, waren daarbij betrokken. Het doel was om al die verschillende werelden tot elkaar te brengen,’ vertelt ze. Dat is ook wat ze in haar huidige werk op BZK belangrijk vindt. ‘Ik wil mensen enthousiasmeren voor het besef dat we ons allemaal inzetten voor de publieke zaak. Al die netwerken opereren gescheiden van elkaar, dus je moet op zoek naar de punten waarop ze elkaar versterken.’ Als Schuddebeurs het voor het zeggen had, zou ze alle ambtenaren verplichten een of twee keer per maand naar buiten te gaan. ‘Bijvoorbeeld een werkbezoek brengen aan een bewonersinitiatief of meerijden op een busje die mensen naar de sociale werkplaats brengt,’ legt ze uit. ‘Het moet normaal worden erop uit te gaan, niet alleen voor rijksambtenaren, maar voor iedereen.’

Kandidaat nummer acht, Ellemieke van Doorn (29), is eigenlijk een beetje een vreemde eend in de bijt. Ze wilde ontwerper worden, maar kwam na haar studie per toeval bij Rijkswaterstaat terecht. ‘Mijn cv stond op de Nationale Vacaturebank en ik werd gebeld. Toen kon ik twee dingen doen: bij Rijkswaterstaat aan de slag of thuis op de bank blijven zitten.’ Het beviel Van Doorn zo goed dat ze er bijna vijf jaar later nog werkt. Ze adviseert  over werkplekinrichtingen, bijvoorbeeld van sluiswachters. ‘Dan kijk ik niet alleen naar het optimale gebruik van software, maar ook naar iets basaals als de stoel waarin de sluiswachter zit als hij zijn werk doet,’ vertelt Van Doorn. Ze vindt dat ambtenaren een imago hebben dat niet klopt. ‘Ik ken veel hardwerkende ambtenaren en wil graag laten zien dat het beeld dat de buitenwereld van ons heeft niet klopt.’ Wat ze aan de overheid zou willen veranderen als ze in die positie was? ‘Ik zou de rol van de ministers anders vormgeven,’ aldus Van Doorn. Onlangs was ze met JIM, de jongvereniging van IenM, op studiereis in Scandinavië waar ze kennismaakte met het Zweedse model: kleine kerndepartementen en veel uitvoering. ‘De minister mag best bepalen dat er voortaan 130 kilometer gereden moet worden, maar hij of zij heeft geen kennis van de plekken waar dat wel en niet kan. Dat moet worden overgelaten aan deskundigen, net zoals in Zweden bijvoorbeeld.’ Van Doorn heeft alle ochtendopdrachten inmiddels achter de rug en krijgt voor de lunch nog even tijd om haar individuele presentatie voor te bereiden.

Na de lunch worden de kandidaten over twee groepen verdeeld om na te denken over ‘de nieuwe overheid’. Hebben de jonge ambtenaren hier een visie op? De twee groepspresentaties monden uit in een discussie van bijna een uur. De organisaties waar de kandidaten werkzaam zijn verschillen zo van elkaar dat er niet een eenduidig antwoord valt te geven. Na de individuele presentaties volgen de acht ambtenaren een mediatraining onder leiding van Donate Schuil, werkzaam bij gemeente De Bilt. De jury trekt zich intussen terug om een eindoordeel te vellen. Aan het eind van de middag valt dan de beslissing: Maarten Verkerk, Maarten Sinnema, Wybren Jorritsma en Ellemieke van Doorn gaan door naar de finale van de verkiezing voor de Jonge Ambtenaar van het Jaar 2014. Tijdens het gala op 23 januari in de Winkel van Sinkel te Utrecht wordt de winnaar bekendgemaakt.

+++++++++

De jury tijdens de selectiedag:

Eileen van Kesteren | voorzitter FUTUR
Jop Hellegers | secretaris FUTUR
Sanneke Zegwaard | psycholoog/kwaliteitsmanager assessments JS Consultancy
Marcel Burgers | senior adviseur JS Consultancy
Roxanne Schrama | finalist JAvhJ verkiezing 2012 en werkzaam als adviseur HRM en communicatie bij de gemeente Haarlemmermeer
Bas van Herwijnen | oud-bestuurslid FUTUR en werkzaam als bestuursadviseur/regiocoördinator bij de gemeente Oegstgeest

Het oordeel van de jury over de finalisten:

Ellemieke van Doorn
Met haar positief, innovatieve en kritische houding houdt zij zichzelf en haar omgeving scherp.

Wybren Jorritsma
Communiceert effectief op verschillende niveaus en is altijd zichzelf.

Maarten Sinnema
Enthousiast over het vak van ambtenaar, kijkt en denkt overheidsbreed naar oplossingen.

Maarten Verkerk
Met zijn combinatie van inhoudelijke kennis, enthousiasme en goed ontwikkelde competenties maakt hij van niets iets.

Verschenen op re.Public, 3 december 2013. Lees ook het twitterverslag van de selectiedag.