De Tweede Kamer organiseert woensdag een hoorzitting over de Wet open overheid. Of die wet er überhaupt gaat komen, is maar zeer de vraag.

De Wet open overheid (Woo), die de Wet openbaarheid van bestuur (Wob) moet vervangen, regelt de toegankelijkheid van informatie van publiek belang. Voormalig GroenLinks-Tweede Kamerlid Mariko Peters presenteerde het initiatiefwetsvoorstel al in de zomer van 2012. Na haar vertrek uit de politiek nam Linda Voortman het dossier over. Samen met D66-collega Gerard Schouw presenteerde zij in december vorig jaar een gewijzigd voorstel, waarover komende week een hoorzitting in de Tweede Kamer plaatsvindt.

Met de nieuwe wet moeten organisaties uit het openbaar bestuur actiever informatie vrijgeven en dienen ze een informatiearchief bij te houden. De reikwijdte van organisaties die onder de wet vallen, is breder dan die bij de Wob. Ook zijn een aantal uitzonderingsgronden aangescherpt, waaronder de regels rondom persoonlijke beleidsopvattingen van ambtenaren.

Koudwatervrees
Over dit laatste punt zal de inbreng gaan van Guido Enthoven, directeur van het Instituut voor Maatschappelijke Innovatie. Hij promoveerde een paar jaar geleden op de informatierelatie tussen regering en parlement en was als procesbegeleider betrokken bij de totstandkoming van de ‘nieuwe Wob’. Volgens Enthoven leidt de huidige bepaling over persoonlijke beleidsopvattingen tot veel onduidelijkheid. ‘Er wordt hierop nu vaak een beroep gedaan, hetgeen openbaarmaking in de weg staat,’ aldus Enthoven. ‘De cultuur van het departement of de gemeente, de persoon van de behandelend ambtenaar of de actuele politieke opportuniteit zijn belangrijke factoren in deze.’ Er bestaat nogal wat koudwatervrees, constateert Enthoven. ‘De aangescherpte bepalingen zouden tot meer werk leiden, maar ik denk juist dat het minder werk gaat opleveren, omdat er beter wordt nagedacht wat een ambtelijk advies is en wat niet.’ Volgens Enthoven zullen er straks twee typen ambtelijke notities zijn: reguliere stukken die openbaar gemaakt kunnen worden, en ambtelijke adviezen die daarvan uitgezonderd blijven. ‘Politieke en ambtelijke afwegingen verdienen intimiteit en afscherming, maar feiten, alternatieven en voor- en nadelen zullen kenbaar en toegankelijk zijn,’ zegt hij.

Of de nieuwe wet er gaat komen, is maar zeer de vraag. De initiatiefnemers krijgen in elk geval steun van de SP, maar de VVD zit er niet op te wachten. Een belangrijk argument voor CDA en PvdA om de wet te steunen, is de loskoppeling van de Wet dwangsom om misbruik tegen te gaan. Nu minister Plasterk (BZK) bezig is met een apart wetsvoorstel dat dit voor de Wob regelt, zou dat volgens Enthoven voor CDA en PvdA reden kunnen zijn de Woo niet te steunen. Dan gaat het nog erg lastig worden voor Voortman en Schouw.

Verschenen in SC, 2 september 2014