U bent als griffier de eerste adviseur van de raad, maar naar buiten toe vrijwel onzichtbaar. Wat doet een griffier precies?
‘We zijn eigenlijk de manager van de politiek-bestuurlijke processen. De procedures zijn onze basistaak: alles moet ordentelijk verlopen. Daar hoort ook processturing bij: wat wordt er geagendeerd, lassen we een hoorzitting in, richten we een raadscommissie op, dat soort zaken. Daarin adviseren we de gemeenteraad. Dat doen we trouwens ook inhoudelijk. Als de raad onderzoek gaat doen, begeleiden we dit en voeren we het uit. Zo is in Apeldoorn onlangs een raadswerkgroep opgericht die een initiatiefregeling maakt voor de winkelsluitingstijden op zondag. Zonder een politiek standpunt in te nemen, geven wij aan wat kan en wat niet kan en wat de gevolgen zijn.’

Heeft u er geen moeite mee dat u voor de buitenwereld zo onzichtbaar bent?
‘Ik zeg altijd dat wij de regisseurs van de gemeente zijn, die zie je in een film ook niet, maar zijn op de achtergrond van grote invloed op het resultaat. In huis zijn we voldoende zichtbaar, maar voor de buitenwacht is dat niet interessant. Dat geldt net zo goed voor de gemeentesecretaris en de andere ambtenaren.’

U heeft wel een Twitteraccount, daarmee staat u toch in direct contact met de wereld buiten het stadhuis?
‘In 2010 heb ik een account aangemaakt om eens te kijken wat er allemaal gebeurt, vandaar ook mijn naam @Arjanwatch. Maar ik gebruik het vooral als informatiebron. De gemeenteraad van Apeldoorn is actiever op Twitter, de griffie beheert dat account. Daar zetten we geen opvattingen op, maar informeren de burger wat er op de agenda staat. Elk raadslid is uitstekend in staat om zijn politieke mening te ventileren.’

In Aalsmeer mag er tijdens raadsvergaderingen niet meer getwitterd worden, omdat er dan twee discussies tegelijkertijd zouden plaatsvinden. Gelden er in Apeldoorn ook dergelijke regels?
‘Nee, wij hebben geen protocol. Bewust niet, want we vinden het geen probleem. Het is niet erg dat de discussie op verschillende plekken gevoerd wordt, het is allebei openbaar. Ik vind het juist wel te prijzen. Mensen die raadsleden op Twitter volgen en niet in de raadszaal zijn, weten toch wat er gebeurt.’

Vanaf 1 januari zijn gemeenten verantwoordelijk voor een groot aantal taken in het sociaal domein. Op welke manier verandert uw rol als griffier daardoor?
‘Per saldo betekent het een taakverzwaring voor de raad en daardoor zou het voor ons ook meer werk kunnen betekenen. Ministeries en provincies hebben een veel grotere afstand tot de burger, dus het zal heftiger worden. Bij ernstige calamiteiten, met jongeren of mensen die buiten de boot vallen, zullen burgers de raad en de wethouder weten te vinden. Zoiets zal eerder in de raad aan de orde komen dan in de Tweede Kamer. Daarom zijn we nu bijvoorbeeld in gesprek om onze raadsleden een calamiteitentraining te geven. Hoe moeten ze met incidenten omgaan? Moet je dat direct politiek maken of kun je het beter eerst even beschouwen, kijken of het een structureel probleem is en dan pas met beleidsvoorstellen komen. Daar heeft de griffie een rol in, we pakken dat nu op en spiegelen het aan de raad.’

Er zullen straks verschillende regionale samenwerkingsverbanden ontstaan, die zich mogelijk aan democratische controle ontrekken. Is dat een bedreiging?
‘De vraag is hoe onze gemeenteraad nog voldoende invloed kan hebben op regionaal niveau. De meeste griffies zijn bezig met instructies hoe je dat in verordeningen moet regelen. Daarnaast zijn we hier in de regio met een griffiersoverleg gestart, waar dit soort zaken aan de orde komen. Die gesprekken hebben nog niet tot concrete stappen geleid, maar we denken bijvoorbeeld aan het instellen van een regionale adviesraad. Raadsleden uit de verschillende gemeenten komen bijeen en wisselen ervaringen en informatie uit. Je hoeft daar niets te besluiten, maar je kunt wel overleggen.’

De Eerste Kamer behandelt binnenkort de wet waarmee de rechtspositie van ambtenaren gelijkgetrokken wordt met die van werknemers in de private sector. De Vereniging van Griffiers voert een lobby om griffiers en hun griffiemedewerkers van de wet uit te zonderen. Waarom?
‘We willen niet per se uitgezonderd worden van de wet, maar de wet wel aanpassen. Er staat namelijk in dat raden niet langer bevoegd zijn om overeenkomsten met hun griffiers aan te gaan. Dat is zeer ongewenst. Wij hebben dan ook gereageerd op het wetsvoorstel. De griffier moet in zijn politieke omgeving onafhankelijk kunnen adviseren. Dat moet in de wet goed geregeld zijn.’

Tijdens het jaarcongres van de VvG zei bestuurslid Jeroen van Urk dat de raadsgriffier en de gemeentesecretaris over tien jaar misschien niet meer bestaan. Denkt u dat ook?
‘Hij zegt dat we dan bestuurs- of volksverbinders zijn. De posities veranderen, maar ik weet niet of het zich zo zal ontwikkelen.’

Laten we een iets kortere periode nemen. Waar staat de griffier in 2020?
‘Dan zijn we nog meer dan nu een spin in het web. We zullen de raad nog beter faciliteren in de verbinding met de samenleving. 2017 wordt ontzettend interessant. De verkiezingsprocedure van de burgemeester gaat dan uit de Grondwet, dat is zo goed als zeker. Dat betekent dat er een en ander gaat veranderen, we halen het niet uit de Grondwet om het bij hetzelfde te laten. Hoe, dat weten we nog niet, maar dit gaat altijd consequenties hebben. Ook voor de relatie met de raad en dus voor de griffie.’

+++++++++++++++++++++++++++

Arjan Oudbier (1960) is sinds 2006 werkzaam als raadsgriffier in Apeldoorn. Eerder was hij raadsadviseur en strategisch bestuursadviseur bij verschillende overheden (gemeente, regio en Rijk). Na drie jaar plaatsvervangend voorzitter te zijn geweest, is hij in 2012 benoemd tot voorzitter van de Vereniging van Griffiers, waar zo’n 450 griffiers bij zijn aangesloten. Dat zijn niet alleen raadsgriffiers, maar ook griffiers van Provinciale Staten en de Eerste en Tweede Kamer. Tijdens het jaarcongres in oktober 2014 is hij voor een jaar herbenoemd als voorzitter.

+++++++++++++++++++++++++++++++

De beweging van Vught
Op initiatief van de Vereniging van Griffiers (VvG) ging een aantal beroepsorganisaties het gesprek aan met het ministerie van BZK over vernieuwing en versterking van de lokale democratie. In september kwamen vertegenwoordigers van de Vereniging van Gemeentesecretarissen, het Nederlands Genootschap van Burgemeesters, de Wethoudersvereniging, Raadslid.Nu, de Vereniging van Nederlandse Gemeenten, de VvG en BZK bijeen in Vught. Centrale vraag die de bestuurders zichzelf stellen: zijn wij er om te doen wat onze inwoners willen? ‘We stellen ons die vraag omdat we zien en voelen dat de buitenwereld meer glans heeft dan onze eigen wereld. Die buitenwereld vraagt een lokale democratie met een andere kleur,’ verduidelijkt Oudbier. De vervolgbijeenkomst heeft plaatsgevonden op 11 november.

Verschenen in PM, 19 november 2014